ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

ΣΤΟ ΑΠΥΡΟΒΛΗΤΟ ΟΙ ΟΙΚΟΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

Ο Φιλ Αγγελίδης, επικεφαλής της αμερικανικής εξεταστικής επιτροπής που συστήθηκε για τη διερεύνηση των λόγων που οδήγησαν στην παγκόσμια οικονομική κρίση, μιλάει για τα παιχνίδια των οίκων και τις επιπτώσεις τους στην οικονομία της χώρας μας.

Του Γιώργου Κιτσή

«Δύο χρόνια μετά τις έρευνές μας που αποκάλυψαν το ρόλο των οίκων αξιολόγησης στην παγκόσμια οικονομική κρίση, δεν έχει γίνει απολύτως καμία κίνηση από την πλευρά τους για να διορθωθούν τα πράγματα. Αντίθετα συνεχίζουν να επηρεάζουν καταστάσεις και εθνικές οικονομίες κάτω από τεράστιο στρες, όπως συμβαίνει και την τελευταία διετία με την Ελλάδα», αναφέρει.

«Οι οίκοι πριν και κατά τη διάρκεια της διεθνούς κρίσης όχι μόνο προσπαθούσαν μέσω των αξιολογήσεών τους να μην χάσουν τα μερίδια αγοράς, δηλαδή τους πελάτες τους, αλλά επιχειρούσαν να την αυξήσουν. Και αυτό χωρίς να λαμβάνουν υπόψη την ποιότητα των αξιολογήσεών τους», επισημαίνει ο Φιλ Αγγελίδης που επί ενάμισι χρόνο μαζί με δεκάδες ειδικούς ερευνούσε τα αίτια που οδήγησαν στην παγκόσμια κρίση του 2008. Ο Έλληνας ομογενής που επί χρόνια ήταν «υπουργός Οικονομικών» στην πολιτεία της Καλιφόρνιας, πιστεύει ότι από πολλές απόψεις οι δύο κρίσεις, η παγκόσμια και η ελληνική είναι ένα και το αυτό. «Η ελληνική κρίση είναι ένα μέρος παγκόσμιας κρίσης κατά την οποία συγκεκριμένες χώρες έλαβαν πολύ μεγάλα ποσά από τους δανειστές τους. Για αυτό η κρίση συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Η πληγή στην οικονομία της Ελλάδας, όπως και με τις ΗΠΑ, είναι το μεγάλο χρέος».

Στο πολυσέλιδο πόρισμά της αμερικανικής εξεταστικής επιτροπής για την διερεύνηση της κρίσης που δημοσιεύθηκε στις αρχές του 2011, κατάληξε, ανάμεσα σε άλλα, στο συμπέρασμα ότι οι οίκοι αξιολόγησης «ήταν βασικά γρανάζια στον μηχανισμό της οικονομικής καταστροφής».

Στον ελληνικής καταγωγής επικεφαλής των ερευνών ιδιαίτερη εντύπωση έχει προκαλέσει το γεγονός ότι οι άνθρωποι της Γουόλ Στριτ δεν αναγνωρίζουν στο παραμικρό τους κινδύνους στους οποίους έθεσαν την παγκόσμια οικονομία με τις απερίσκεπτες ενέργειές τους. «Φαίνεται ότι δεν συνδέουν την κερδοσκοπία και το ρίσκο που πήραν με την κατάρρευση του συστήματος. Επίσης, δεν υπάρχει συναίσθηση σχετικά με το ποιοι είναι αυτοί που δημιούργησαν την κρίση και ποιοι τελικά είναι αυτοί που την πληρώνουν. Στις ΗΠΑ τα μεγάλα χρηματοοικονομικά ιδρύματα που μας οδήγησαν στον γκρεμό διασώθηκαν από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση, ενώ δεκάδες εκατομμύρια άνθρωποι έχασαν τις δουλειές τους, τα σπίτια τους και τις ελπίδες τους», λέει ο Αγγελίδης. «Οι άνθρωποι, είτε πρόκειται για τους Έλληνες φορολογούμενους είτε για τους ιδιοκτήτες σπιτιών στις ΗΠΑ, δεν δέχθηκαν από τους αρμόδιους την ίδια βοήθεια με αυτή που έλαβαν οι τράπεζες. Και όσο αυτό συνεχίζεται θα βλέπετε οικονομίες όπως αυτή της Ελλάδας ή της πολιτείας της Καλιφόρνιας να συνεχίζουν να αγωνίζονται για την επιβίωση. Στη χώρα μου έντεκα εκατομμύρια νοικοκυριά, περίπου 30 εκατομμύρια Αμερικανοί, χρωστούν περισσότερα για τις υποθήκες τους παρά για τα σπίτια τους. Πρόκειται για ένα ποσό της τάξης των 700 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Αυτό που πρέπει να γίνει είναι να τροποποιηθούν οι όροι των δανείων και να μειωθούν οι δόσεις έτσι ώστε να τονωθεί η κατανάλωση, να υπάρξουν επενδύσεις – και το ίδιο πιστεύω πως πρέπει να γίνει και στην περίπτωση της Ελλάδας. Δεν πρέπει τον πόνο αυτής της κρίσης να τον βιώσουν μόνο οι πολίτες».

Ο Αγγελίδης μαλακώνει και γίνεται πιο συναισθηματικός όταν μιλάει για την Ελλάδα: «Είναι ένα κομμάτι μου και με απασχολεί πολύ η κατάσταση στην χώρα από την οποία κατάγονται οι γονείς μου. Ίσως να μην πρέπει να εκφράζω την άποψή μου για το ελληνικό πολιτικό γίγνεσθαι, αλλά πιστεύω ότι μία πλήρης έρευνα για την κατάρρευση της οικονομίας της χώρας και τους λόγους που την οδήγησαν εκεί είναι απαραίτητη. Και αν μπορώ με οποιονδήποτε τρόπο να βοηθήσω σε αυτή την έρευνα θα ήμουν πολύ περήφανος να το κάνω», καταλήγει ο πρόεδρος της αμερικάνικης Εξεταστικής Επιτροπής για την Οικονομική Κρίση.

Για να εξετάσει τις πρακτικές των οίκων και πώς αυτές οδήγησαν στην κρίση, οι ειδικοί με επικεφαλής τον Αγγελίδη έβαλαν στο μικροσκόπιο τα έργα και τις ημέρες της Moody’s κυρίως πριν την πρώτη εκδήλωση της κρίσης τον Σεπτέμβριο του 2008 με το κανόνι της Lehman Brothers. Συγκεκριμένα όσον αφορά τις αξιολογήσεις των τοξικών ομολόγων που φέρουν το μεγαλύτερο βάρος της ευθύνης για την χρηματοοικονομική κατάρρευση του συστήματος, προέκυψε ότι τα έσοδα του εν λόγω οίκου αυξήθηκαν σε πολύ υψηλά επίπεδα. Για παράδειγμα, το μερίδιο αγοράς της Moody’s από 220 τοξικές συμφωνίες που αξιολόγησε το 2004 εκτοξεύθηκε στις 749 το 2006, ενώ αντίστοιχα τα κέρδη του οίκου στον τομέα αυτό από περίπου 300 εκατομμύρια δολάρια σε 900 εκατομμύρια. Έτσι, τα ομόλογα που γκρέμισαν την οικονομία έφτασαν να φέρνουν στην Moody’s σχεδόν το 50% των εσόδων της. Και ενώ τα κέρδη είχαν αυξηθεί κατά 300% από το 2002 μέχρι το 2006, οι υπάλληλοι αυξήθηκαν λίγο πάνω από 20%.

«Όπως επισημαίνουμε στην έκθεσή μας, οι οίκοι «οδηγούνταν» από την αύξηση των κερδών τους και την αύξηση των μεριδίων αγοράς. Ενώ όμως προσπαθούσαν να πιάσουν όλο και περισσότερους πελάτες δεν φρόντιζαν να βελτιώσουν την ποιότητα των αξιολογήσεών τους, η οποία έπασχε. Όμως, από την αρχή της οικονομικής κρίσης έως σήμερα δεν έχει γίνει καμία απολύτως μεταρρύθμιση στο θέμα των οίκων και αυτό θα πρέπει να προβληματίσει ιδιαίτερα τις χρηματοοικονομικές αγορές σε διεθνές επίπεδο. Είναι πολύ ανησυχητικό το γεγονός ότι δεν έχει αλλάξει τίποτα από τότε. Οι οίκοι αξιολόγησης πάσχουν από αξιοπιστία και έχουν αντικρουόμενα συμφέροντα. Μάλιστα, σε κάποιες περιπτώσεις έχουν ενεργήσει όχι με οικονομικά αλλά με πολιτικά κριτήρια», λέει σήμερα ο Αγγελίδης.

Ο άνθρωπος που εξέτασε τους βασικούς πρωταγωνιστές της κρίσης και έφτασε στην ουσία των προβλημάτων που οδήγησαν στα κανόνια των χρηματοοικονομικών κολοσσών δεν φοβάται να πει τα πράγματα με το όνομά τους. Και φαίνεται σχεδόν βέβαιος ότι οι οίκοι έχουν βάλει το χεράκι τους και στην περίπτωση της Ελλάδας. «Πυροδότησαν μία έκρηξη κερδοσκοπίας και μετά, έχοντας κάνει τόσο μεγάλα λάθη, βοήθησαν με τις ενέργειές τους να σχηματιστεί το σπιράλ της ύφεσης, Υπάρχει μία νέα έρευνα που δείχνει τον τρόπο με τον οποίον οι οίκοι αξιολογούσαν τρία διαφορετικά είδη χρεογράφων. Για τα δομημένα προϊόντα ελάμβαναν τις μεγαλύτερες αμοιβές, και ένα μεγάλο μέρος των εσόδων τους από το 2000 έως το 2007 ήταν από αυτά». Επίσης, οι οίκοι αξιολογούσαν εταιρικές μετοχές, οι οποίες δεν έφερναν και πολλά χρήματα, καθώς αυτό γινόταν μία φορά το χρόνο. Και έπειτα, υπήρχαν και οι αξιολογήσεις όσον αφορά τα εθνικά χρέη, όπως για παράδειγμα αυτό της Ελλάδας. «Το συμπέρασμα της έρευνας ήταν το εξής: υπάρχει σχέση μεταξύ του ποιος πληρώνει τα περισσότερα και ποιος λαμβάνει τις καλύτερες αξιολογήσεις. Και είμαι πεπεισμένος ότι το εθνικό χρέος αξιολογείται πάρα πολύ πιο αυστηρά απ’ ό,τι οι πελάτες που τους πληρώνουν τα περισσότερα για να αξιολογήσουν τις μετοχές τους», τονίζει ο επικεφαλής της αμερικανικής Εξεταστικής Επιτροπής.

Τι είπαν τα «βαθιά λαρύγγια» της Moody’s στον Αγγελίδη

Ανάμεσα στους εκατοντάδες μάρτυρες που εξέτασε ο Αγγελίδης και τα υπόλοιπα μέλη της επιτροπής, ξεχώριζαν δύο πρώην στελέχη της Moody’s: Ο Έρικ Κολτσίνσκι, που έμεινε στην ιστορία ως το «βαθύ λαρύγγι» των οίκων αξιολόγησης και ο Μαρκ Φρόιμπα. Με τις καταθέσεις τους αυτοί οι δύο άντρες αποκάλυψαν στην επιτροπή Αγγελίδη τα κίνητρα πίσω από τις αξιολογήσεις. Σύμφωνα με τον Κολτσίνσκι, η διοίκηση του οίκου συχνά πυκνά έστελνε στους διευθυντές ηλεκτρονικά μηνύματα πιέζοντάς τους να διατηρούν τα μερίδια αγοράς και όταν αυτά έπεφταν τους καλούσαν σε απολογία. Ο ίδιος υποστήριξε ότι απομακρύνθηκε από την εταιρεία επειδή δεν ενδιαφερόταν τόσο πολύ για τη διατήρηση των μεριδίων της αγοράς, ενώ έκανε σοβαρές προσπάθειες να αναβαθμίσει την ποιότητα των αξιολογήσεων.  «Είχα την εντύπωση ότι ο προϊστάμενός μου ανησυχούσε περισσότερο αν θα χάσει ποσοστό του μεριδίου αγοράς παρά αν παραβιάζει τον νόμο», κατέθεσε ο Κολτσίνσκι.

«Στα τέλη του 1997, ο μεγαλύτερος φόβος ενός αναλυτή στην Moody’s ήταν μία λάθος αξιολόγηση. Όταν έφυγα ο μεγαλύτερος φόβος ήταν ότι μπορεί να έκανε κάτι που τον ξεχώριζε ως υπαίτιο για το ότι έθεσε σε κίνδυνο το μερίδιο αγοράς του οίκου αξιολόγησης», είχε πει ο Μαρκ Φρόιμπα, πρώην αντιπρόεδρος της Moody’s.

Στο τελικό πόρισμα της επιτροπής Αγγελίδη επισημαίνεται πως ανάμεσα στις αποδείξεις ότι η Moody’s απασχολούνταν σε μεγάλο βαθμό από τα μερίδια που κατείχε αποτελεί ένα ηλεκτρονικό μήνυμα της διευθύντριας των παραγώγων το 2007, στο οποίο ζητούσε από τους υφισταμένους τους να εξηγήσουν τι έφταιξε για την πτώση από το 98% στο 94% της αγοράς.

Μάλιστα, ο Κολτσίνσκι σε επιστολή του το 2009 προς το εσωτερικό τμήμα ελέγχου της Moody’s, ενώ εργαζόταν ακόμα στον οίκο αξιολόγησης, είχε επισημάνει πως οι νέοι κανονισμοί της ΕΕ απαιτούν την ύπαρξη ανεξάρτητης υπηρεσίας συμμόρφωσης, η οποία όσον αφορά τον οίκο έχει τρομερές ελλείψεις σε σχέση με τις ευρωπαϊκές απαιτήσεις. «Οι «επιδόσεις» του συγκεκριμένου τομέα απείχαν κατά πολύ από τις προϋποθέσεις για την αδειοδότηση στην Ευρωπαϊκή Ένωση», έγραφε το πρώην στέλεχος της Moody’s στην επιστολή που βρίσκεται στην διάθεση της επιτροπής Αγγελίδη.

Δεν υπάρχουν ακόμη σχόλια.

Υποβολή απάντησης

Παρακαλώ εισάγετε το σχόλιο σας εδώ.
Παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ.
Παρακαλώ εισάγετε το email σας εδώ.