Ο ρόλος της αγωγής της νέας γενιάς είναι η διατήρηση και μετάδοση της κληρονομιάς της γνώσης και εμπειρίας που προέρχονται από το παρελθόν… Ρόλος της είναι να οδηγήσει τα παιδιά στην ωριμότητα… «ρόλος της είναι να προφυλάσσει τα παιδιά από τις δυσκολίες μιας πρόωρης «δημόσιας ζωής» και να εγγυάται προοδευτικά τη μετάβασή τους από τον ιδιωτικό οικογενειακό βίο στη δημόσια ζωή» (P. Canivez: Ποια αγωγή για τον πολίτη;, Scripta, 2000).

Δημιουργώντας έναν «ψευδο-πολιτικό» βίο μέσα στην τάξη, κάνοντας τα παιδιά να αυτό-κυβερνηθούν, τα υποχρεώνουμε να εμφανιστούν πρόωρα στη δημόσια ζωή και να αναλάβουν ευθύνες. Τα εκθέτουμε σε πιέσεις που δεν είναι ικανά να αντέξουν: τις πιέσεις της ομάδας, της πλειοψηφίας, της δημόσιας ζωής, στις οποίες δεν μπορούν να αντέξουν ούτε οι ενήλικες!

Το σχολείο έχει υποχρέωση να προφυλάξει τα παιδιά από την «πρόωρη γήρανση» που επιφέρει η επαφή με τη δημόσια ζωή και να τους δίνει τη δυνατότητα να βρουν τη θέση τους στον κόσμο. Ο δάσκαλος πρέπει να τους μεταδώσει το σύνολο της κληρονομιάς τους. μεταδίδοντάς την, δεν τους στερεί την ικανότητα για καινοτομίες, αλλά αντίθετα, την ενισχύει. Παρουσιάζοντάς τους τον κόσμο όπως έχει γίνει, τους επιτρέπει να βρουν τη θέση τους σ’ αυτόν, χωρίς να καινοτομεί ο ίδιος για λογαριασμό τους. Με τον τρόπο αυτό ο δάσκαλος δεν επιδιώκει να διατηρήσει τον κόσμο όπως έχει, αλλά προτρέπει τα παιδιά να τον συνεχίσουν, να τον αλλάξουν…

Οι σύγχρονοι δάσκαλοι, επηρεασμένοι από το πάθος για το καινούργιο, καταστρέφουν την ικανότητα για καινοτομίες που φέρνει η νέα γενιά. Η αγωγή των νέων πρέπει να είναι τέτοια, ώστε να μπορεί να εξελιχθεί ο κόσμος μας. Η «επαναστατική» αγωγή, καθώς διακόπτει τις σχέσεις της με την κουλτούρα και τις παραδόσεις, στερεί στην ουσία τα παιδιά από το στέρεο έδαφος πάνω στο οποίο μπορούν να στηριχθούν και να ανακαλύψουν…, και γίνεται «αντιδραστική».

Η ελπίδα μας εντοπίζεται πάντα στο στοιχείο του νεωτερισμού που φέρνει κάθε γενιά. Αλλά, αν προσπαθήσουμε να βάλουμε σε καλούπια αυτό το καινούργιο στοιχείο, ώστε να μπορέσουμε εμείς οι παλιοί να αποφασίσουμε για τη συνέχεια, τότε υποθηκεύουμε το μέλλον της κοινωνίας μας. Το κύριο μέλημά μας πρέπει να είναι η κυοφορία του «νέου» στη νέα γενιά. Με τον τρόπο αυτό δρομολογούμε τη συνέχεια, με κυρίαρχα στοιχεία, τη φρεσκάδα και την ελπίδα…

Τα τελευταία χρόνια τα παιδιά μας αναλαμβάνουν πολιτικές ευθύνες. Καταλαμβάνουν σχολεία, διαταράσσουν την εκπαιδευτική διαδικασία και εκδηλώνουν με κάθε τρόπο το χάσμα των γενεών. Είναι γεγονός ότι βιώνουν προβλήματα τα οποία η πολιτεία πρέπει να αντιμετωπίσει. Η εμπλοκή όμως των μαθητών στη διαδικασία των διεκδικήσεων δημιουργεί μια χαοτική κατάσταση που τραυματίζει την ελευθερία τους και τους ωθεί σε ενέργειες των οποίων δεν γνωρίζουν τις συνέπειες. Γίνονται όργανα κομματικών αντιπαραθέσεων, υποθηκεύουν τη νιότη τους χωρίς να το καταλαβαίνουν και, πιθανώς, χωρίς να το θέλουν.

Το γεγονός αυτό έχει τη ρίζα του στην ανυπαρξία παράδοσης στο εκπαιδευτικό μας σύστημα. Η χαλάρωση της εκπαιδευτικής διαδικασίας, οι ελλειμματικές υποδομές, η παραπαιδεία, η στάση των κομμάτων και η απομάκρυνση από την ανθρωπιστική παιδεία έχουν ρόλο στο «γίγνεσθαι». Αν η πολιτεία θέλει να βασίσει την προοπτική της στη νέα γενιά, πρέπει να δει τα προβλήματά της με περισσότερη υπευθυνότητα και ευαισθησία. Από τα μαθητικά χρόνια θεμελιώνεται η νέα κουλτούρα και η έννοια του πολίτη. και ο υπεύθυνος και ενεργός πολίτης αποτελεί την πεμπτουσία της δημοκρατίας.

Είναι καιρός να διορθώσουμε την πορεία μας δίνοντας βάρος στην εκπαιδευτική διαδικασία που εμβαπτίζει τους νέους στις αξίες που έχουν διαμορφώσει τον πολιτισμό μας. Μόνο τότε θα δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις για τον πολιτισμό του μέλλοντος που θα βασίζεται στην παράδοση και το καινοτόμο πνεύμα της νέας γενιάς… Τότε θα θεμελιωθεί η νέα κουλτούρα και η προοπτική…