ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟΙ

Η σύνδεση ηθικής και αγορών...

Η βάση κάθε ηθικής, σύμφωνα με το Levinas, είναι η άνευ όρων ευθύνη για τον Άλλο.

Όμως, το αίτημα αυτό  είναι κομμένο στα μέτρα των αγίων και όχι των συνηθισμένων ανθρώπων. Η κοινωνία κωδικοποιώντας τα ηθικά καθήκοντα και ανάγοντας την άπειρη ευθύνη στην τήρηση ενός πεπερασμένου συνόλου κανόνων, είναι αυτή που κάνει την κοινή διαβίωση δυνατή, παρά το ανεπίλυτο των συγκρούσεων.

Η κωδικοποίηση αυτή είναι ένα «καταπραϋντικό» και όχι η θεραπεία ενάντια στα διλήμματα και το μαρτύριο που δημιουργούνται από την ηθική ευθύνη χωρίς προϋποθέσεις.

Η λύση της κωδικοποίησης των ηθικών κανόνων μπορεί να προστατέψει ένα άτομο από τη νομική ποινή, ακόμα και από τη δημόσια αποδοκιμασία, αλλά πολύ δύσκολα θα εξαπατήσει τη συνείδηση και θα απομακρύνει την επίγνωση, άρα και την οδύνη της ηθικής ενοχής. Η ένοχη  συνείδηση δεν χρειάζεται κατήγορο (Αγγλική παροιμία).

Οι αγορές είναι πρόθυμες να μας βοηθήσουν να αμβλύνουμε, ακόμα και να καταστείλουμε τις τύψεις της ένοχης συνείδησης. Το κάνουν μέσα από τα πολύτιμα, συναρπαστικά δώρα που διαθέτουν και μπορούμε να αγοράσουμε για να κάνουμε όσους διψούν για την αγάπη μας να χαμογελάσουν και να χαρούν, έστω και για μια στιγμή. Έχουμε εκπαιδευτεί να περιμένουμε ότι τα δώρα που παρέχουν τα καταστήματα μπορούν να αντισταθμίσουν όλες αυτές τις ώρες που, πρόσωπο με πρόσωπο και κρατώντας το χέρι, θα έπρεπε να τους είχαμε προσφέρει, αλλά δεν το κάναμε. Όσο πιο ακριβά είναι τα δώρα, τόσο μεγαλύτερο το αντιστάθμισμα που ο δωρητής προσφέρει στους αποδέκτες τους, και κατά συνέπεια, τόσο ισχυρότερος είναι ο κατευνασμός και καταπραϋντικός τους αντίκτυπος στις τύψεις της συνείδησης του δωρητή. Έτσι, το να ψωνίζουμε γίνεται μια ηθική πράξη και οι ηθικές πράξεις καθοδηγούνται από τα καταστήματα!

Η σύνδεση της ηθικής με τις καταναλωτικές αγορές δεν σταματάει εδώ. Η M.Thatcher έδωσε το στίγμα, δηλώνοντας ότι ο Καλός Σαμαρείτης δεν θα ήταν καλός Σαμαρείτης αν δεν είχε χρήματα.  Με λίγα λόγια, για να είσαι ηθικός πρέπει να αγοράζεις, για να αγοράζεις πρέπει να πουλήσεις τον εαυτό σου σε καλή τιμή με αξιοπρεπές κέρδος.

Οι επιπτώσεις του καταναλωτισμού έχουν και συνέχεια: είναι ο αντίκτυπός του στη βιώσιμη ανάπτυξη του πλανήτη.

Η εισβολή των καταναλωτικών αγορών και η προσάρτηση της σφαίρας της ηθικής σ’ αυτές έχει επιβαρύνει την κατανάλωση. Η εμπορευματοποίηση των ηθικών ευθυνών αποτελεί το μεγάλο εμπόδιο στην κατεύθυνση του περιορισμού και της συγκράτησης των καταναλωτικών ορέξεων.

Συμπέρασμα:

Οι ηθικές αναστολές απειλούν τους ανθρώπινους δεσμούς και απαιτούν βαθύτερο στοχασμό και όχι μετριασμό από ηθικά «ηρεμιστικά» και «παυσίπονα» που παρέχει η αγορά. Η πρόθεση να κάνουμε καλό στους άλλους έχει εμπορευματοποιηθεί και οι καταναλωτικές αγορές είναι συνεργοί στο έγκλημα της κατάρρευσης των διανθρώπινων δεσμών. Η οικονομία της κατανάλωσης άπαξ και τεθεί σε κίνηση, ωθούμενη από την ηθική ενέργεια, δεν έχει όριο.

Ίσως είναι η στιγμή να επικεντρωθεί η ηθική ευθύνη στην αρχική της αποστολή: αυτή της αμοιβαίας διαβεβαίωσης για επιβίωση...

Ο. Καθηγητής Χρήστος Β. Μασσαλάς-π. Πρύτανης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

E-mail: [email protected]

 

 

Δεν υπάρχουν ακόμη σχόλια.

Υποβολή απάντησης

Παρακαλώ εισάγετε το σχόλιο σας εδώ.
Παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ.
Παρακαλώ εισάγετε το email σας εδώ.