ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟΙ

Ζεσταίνοντας καθημερινά το αυγό του φιδιού (ή αλλιώς, απλά μαθήματα απενοχοποίησης του φασισμού…)

Πριν λίγες ημέρες κανόνισα ένα απογευματινό ποτό με μια φίλη που είχα καιρό να δω. Κάποτε κάναμε τακτική παρέα, καθημερινή σχεδόν, παρά τη μεγάλη διαφορά ηλικίας που είχαμε, αλλά και τον τελείως διαφορετικό μας κοινωνικό ρόλο και θέση, παρόλα αυτά στην πορεία χαθήκαμε, κάτι που προέκυψε μάλλον φυσικά. Ωστόσο, πού και πού επεδίωκα να την συναντώ, να συνομιλώ μαζί της. Την βρήκα να κάθεται και να με περιμένει σε ένα μπαρ στο Κολωνάκι, μόνη, και να παρατηρεί τον κόσμο γύρω της με ολοφάνερη την απαξίωση στο βλέμμα. Η εμφάνισή της πρόδιδε ελιτισμό σε συνδυασμό με περιφρόνηση, που, ωστόσο, δεν ήταν τόσο πηγαία –άρα και ειλικρινής- όσο επίπλαστη –άρα ελαφρώς προμελετημένη. Απέπνεε την αύρα μιας ξεπεσμένης παλιάς μεσοαστής με ξεθυμασμένο, πλέον, το στοιχείο της ευπρέπειας, που είχε αντικατασταθεί από μια ξινή υπεροψία. Το χαμόγελό της, όταν με είδε, απλώθηκε διάπλατα στα χείλη της. Η εκδήλωση της ευγένειας είναι απαραίτητη στους κύκλους αυτούς, ακόμα και αν είναι έκδηλα υποκριτική.

«Καλώς ήρθες, Βασίλη», μου είπε, «καλώς σε βρήκα», της απάντησα. Στην αρχή η συζήτηση, όπως είναι λογικό, επικεντρώθηκε στα «νέα μας», αλλά και σε αυτά των φίλων μας. «Ο Ν.», της είπα κάποια στιγμή, «δουλεύει τελικά, παίρνει 500 ευρώ το μήνα για 70 ώρες δουλειά την εβδομάδα. Αλλά, αυτό μάλλον είναι νόρμα, παρά απόκλιση». «Και πάλι καλά, δεν λες, που έχει τη δουλίτσα του; Πάλι καλά που υπάρχουν άνθρωποι να παίρνουν στη δούλεψή τους τον κόσμο ακόμα», μου απάντησε. «Τι να σου πω, ίσως να είναι και έτσι». Η αλήθεια είναι ότι δεν είχα διάθεση τόσο πολύ να της μιλήσω, όσο να την ακούσω. «Για να θέλει να τα πούμε, θα έχει κάτι να πει», είχα σκεφτεί. Στη συνέχεια, το πεδίο της συζήτησης μεταφέρθηκε στην πολιτική, για την ακρίβεια στο πολιτικό σχόλιο.

- Πώς σου φαίνεται η κατάσταση, Βασίλη;
- Λίγο πολύ, όπως σε όλους, δύσκολη και αδιέξοδη.
- Είδες πού μας έφτασαν τα τελευταία δύο χρόνια;
- Μα, τα τελευταία δύο χρόνια δεν είναι παρά η κορυφή του παγόβουνου, το πρόβλημα έχεις τις ρίζες του πολύ παλιότερα, νομίζω.
- Αυτές είναι οι εύκολες απαντήσεις, αγαπητέ. Το πρόβλημα της χώρας, αυτό που πληρώνουμε μέρα την ημέρα, είναι η κυριαρχία του λαϊκισμού. Και μάλιστα, τελευταία, ενός κράματος εθνικιστικού και ψευτοπροοδευτικού λαϊκισμού που πνίγει κάθε δημιουργική φωνή και προσπάθεια. Έχουν καταφέρει, μάλιστα, να τον κάνουν και μόδα στην Ευρώπη. Δες τα ποσοστά της Λεπέν, του Μελανσόν, τους ηλίθιους που πήγαν και ψήφισαν Brexit. Στη δε Ελλάδα, ο σανός πάει σύννεφο.
- Μα, νομίζω συγχέουμε διαφορετικές πολιτικές και καταστάσεις λίγο απερίσκεπτα. Και πιστεύεις ότι αυτά όλα τα κατάφερε ο ΣΥΡΙΖΑ; Δεν τού την είχα τόση απήχηση και δυναμική. Εσύ δεν γράφεις πάντα ότι όλοι τον λοιδορούν;
«Κοινή συνισταμένη όλων ο λαϊκισμός», μου απάντησε απλά, λίγο συνθηματικά, πριν παραγγείλει το επόμενο ποτό της. Εκείνη τη στιγμή μπήκε μέσα ένας κύριος, στην ηλικία μου περίπου, που γνωριζόταν με τη φίλη μoυ. Χαιρετήθηκαν και τον παρατήρησα. New age εμφάνιση, ατημέλητα κυριλέ, με κοστούμι και all-star, κάθισε πίσω μας, κράταγε μια ταμπλόιντ εφημερίδα διπλωμένη, πιθανότατα «Καθημερινή». Η φίλη μου χώθηκε για λίγο στο κινητό της, στο twitter, και εγώ βρήκα χρόνο να λαθρακούσω το γνωστό της να μιλάει στο συνδαιτυμόνα του με ύφος πομπώδες, σε μια γλώσσα επιμελώς ακαταλαβίστικη, αλλά εντυπωσιακή. Επιχειρηματολογούσε για τη σημερινή κοινωνία, την τέχνη, τη λογοτεχνία, την επιστήμη, την ιατρική και εξέφραζε το θαυμασμό του για το Σολωμό, παρόλο που ήταν «μασόνος ίσως, μπεκρής και μάλλον gay». Αυτά για το Σολωμό, με λίγο χαμόγελο. Εν τω μεταξύ, η φίλη μου είχε σηκώσει το βλέμμα της και άκουσε τα λόγια του γνωστού της και συγκατάθεσε με ένα χαμόγελο.
- Πού είχαμε μείνει; Α, ναι. Μα, είναι δυνατόν; Δες ποιοι κυβερνούν! Άνθρωποι αμόρφωτοι, τεμπέληδες, απτυχίωτοι. Δες το Φίλη, με το πράσινο κοντομάνικό του, την Τασία, που πρόσφατα έμαθα ότι έχει και άνδρα. Αυτή! Δες το Γαβρόγλου με το μουστάκι του και το γελάκι το παράξενο.
- Εντάξει, δεν τους λες και μοντέλα, είναι η αλήθεια. Αλλά, αυτά γιατί καταδεικνύουν ότι είναι αμόρφωτοι;
«Είναι θεμελιώδης η ομορφιά, φίλε», απάντησε, αποφεύγοντας να παραδεχτεί το συλλογιστικό της σφάλμα. Έμεινα με την απορία αν ήταν και ο Πλάτωνας αμόρφωτος, ως άσχημος και αυτός.
- Δες τι πρότυπα δίνουν οι κάποτε καταληψίες. Ένας ήρωας διευθυντής σχολειού βρέθηκε να τιμωρήσει με κοινωνική εργασία 80 ημερών κάτι κωλόπαιδα, αλλά ήρθε το κράτος να θυμίσει ότι η ασυδοσία επιτρέπεται. Ταυτόχρονα, μια νέα γενιά τρομοκρατών εκκολάπτεται μέσα και έξω από τις φυλακές, συνεργάζεται με το οργανωμένο έγκλημα και στρατολογεί απελπισμένα παιδιά προσφύγων.
- 80 μέρες σε 17χρονα παιδιά; Αυτά είναι η μεγάλη απειλή για το κράτος; Και τα προσφυγόπουλα, αν γνωρίσουν τη φροντίδα και την ανθρωπιά, γιατί σε φοβίζουν;
- Έχουμε γεμίσει πρόσφυγες και εσύ μου λες για ανθρωπιές. Δεν βλέπεις πώς δηλητηριάζουν και αυτοί τις επενδύσεις; Σαν κατσαρίδες απλώθηκαν στο Ελληνικό, πώς θα έρθει εκεί ο επενδυτής να βάλει τα λεφτουδάκια του; Ας αφήσουμε για λίγο κατά μέρος τα ανθρωπιστικά δάκρυα που μας φέρνει ο αδέσποτος Αφγανός και ας αναρωτηθούμε ποιος είναι αυτός ο άνθρωπος, πού κοιμάται τη νύχτα και πού βρίσκει φαγητό. Κι ας μην ξεχνάμε ότι πολλά άτυπα κύτταρα κάνουν έναν βαρβάτο καρκίνο.
- Μάλιστα, παρατηρώ ότι το μόνο το οποίο σε έχει συγκινήσει έως τώρα είναι τα λεφτά... Αλλά, άνθρωποι δεν είναι και αυτοί, σφάλματα άλλων δεν πληρώνουν;
- Ναι, αλλά χωράνε στον πολιτισμό μας; Για να τους δούμε φιλικά, κάποιοι τους βάφτισαν καταπιεσμένους προλετάριους, ενώ, ταυτόχρονα, δεν τολμάς να μιλήσεις για τα προβλήματα της πολυπολιτισμικότητας. Δεν λειτουργεί, φίλε μου. Αλλοιώνεται ο πολιτισμός μας.
- Ναι, αλλά πάντα σταυροδρόμι δεν ήμασταν; Ειδικά η Ελλάδα; Και η φιλοξενία δεν είναι μέρος του πολιτισμού μας; Μέρος του ευρωπαϊκού πολιτισμού δεν είναι και ο Μπρεχτ, ο Φρανς, ο Σαρτρ;
- Αυτοί είναι για θολοκουλτουριάρηδες. Εδώ ό,τι ρηξικέλευθο λογοτεχνικό το θάβουν. Δεν είδες πώς κατήγγειλαν τη Σώτη, που επικαλούμενη το Μάρκο Πόλο, είπε το αυτονόητο: «οι φανατικοί μουσουλμάνοι σού κόβουν το κεφάλι, ενώ οι μη φανατικοί σ’ το κρατούν για να σ’ το κόψουν άλλοι».
- Τι να σου πω; Εγώ κυκλοφορώ ακόμα με το κεφάλι στους ώμους μου, παρόλο που αρκετοί μουσουλμάνοι είναι γείτονές μου. Και τον πολιτισμό δεν τον βλέπω να απειλείται από την πολυπολιτισμικότητα και το συγκρητισμό, αλλά από κάτι κακογουστιές τύπου Survivor.

(Εντυπωσιακό, άνθρωπος που αγωνίζεται για πολιτισμικές αξίες και ιδανικά, να μην έχει μια κουβέντα να πει για το Survivor και τα άλλα τηλεσκουπίδια. Αλλά, η φίλη μου είχε έτοιμη την αλλαγή του θέματος. Το λες και παρελκυστική τακτική…)
- Άσε που δεν τολμάς να πεις και δυο-τρεις ιστορικές αλήθειες, χωρίς να αντιμετωπίσεις στερεότυπες αρνήσεις. Ειδικά φέτος, πενήντα χρόνια από την 21η Απριλίου, είναι ευκαιρία για αναστοχασμό. Άλλωστε, η χούντα και οικονομική ευημερία έφερε και έργα έκανε. Αλλά εδώ έχουμε ήρωες το Βελουχιώτη και τους Εαμίτες. Εξ αιτίας τους, να ξέρεις, αυξήθηκε ο φόρος αίματος στη χώρα μας. Οι Ναζί θα ήταν πιο διαλλακτικοί χωρίς αυτούς.
- Καλά, το πρώτο το αφήνω. Αυτός ο μύθος πια, από πού πηγάζει, δεν έχω καταλάβει. Όσον αφορά το δεύτερο, πιστή στην παράδοση της εξύμνησης της ενδοτικότητας είσαι και με εντυπωσιάζεις. Σαν την Ελένη Βλάχου που, κάποτε, εξύμνησε τον Καραμανλή επειδή «δεν παρασύρθηκε στα βουνά».

Κάπου εκεί η συζήτηση πάγωσε. Της πρότεινα να μεταφερθούμε για ένα ακόμα ποτό στα Εξάρχεια, μακριά από τα παραμορφωτικά φώτα του Κολωνακίου, αλλά κάγχασε ειρωνικά. «Ζουν ακόμα άνθρωποι εκεί, στην Καμπούλ της Αθήνας;», «φυσικά και ζουν και ξέρουν και να σκέπτονται και να περνάν καλά, απλά και καλά. Άλλωστε δεν πέρασαν χρόνια που πήγαινες και εσύ», «χάλασε ο τόπος, μόνο μπαχαλάκηδες στο άβατο, χάλια, δεν είναι για εμάς εκεί», «έλα, να χαζέψουμε και τα γκράφιτι, η Αθήνα έχει υμνηθεί πολλές φορές για αυτού του είδους την καλλιτεχνική παραγωγή», «τις μουτζούρες εννοείς;».

Έφυγα, χωρίς να της απαντήσω ότι το γκράφιτι, εκτός από τέχνη πανάρχαια, απεικονίζει διαχρονικά πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες. Αλλά, τι σχέση να είχε η φίλη μου με αυτά; Τα παραμορφωτικά γυαλιά δεν την βοηθάνε. Εδώ, όταν της πρότεινα πριν καιρό να πάμε στον Αϊ Γουέι Γουέι τον χαρακτήρισε «πιθηκόμορφο Κινέζο performer». Τουλάχιστον, ήταν ευφάνταστο για ρατσιστικό σχόλιο άνευ περιεχομένου. Έφυγα και με μια πικρία. Κρίμα να καμώνονται κάποιοι τους ανθρώπους του πνεύματος. Και να ασκούν επιρροή. Δεν είναι θέμα απόψεων. Ο καθένας μας, άλλωστε, έχει –τουλάχιστον- από μία. Αλλά, είναι θέμα διάδρασης. Σίγουρα η εποχή μας είναι δύσκολη, προβληματική και δεν φαντάζει κάποια χαραμάδα φωτός. Αλλά, τόση γκρίνια πού βοηθάει; Πάντα ο ρόλος του πνεύματος, της σκέψης, είναι να βρίσκει λύσεις, απαντήσεις, να γεννά οράματα, όχι να τρέφεται από τη σήψη, την αποσύνθεση, σαν ένα σαπρόφυτο. Να στηρίζει τον άνθρωπο και να πολεμά ό,τι τον απειλεί. Ποτέ το πνεύμα δεν θα έβλεπε μια «σοβαρή» Χρυσή Αυγή, ας πούμε, ως μια ελπίδα για τον τόπο. Ούτε θα φρόντιζε για την τόσο συστηματική, σχεδόν καθημερινή, αλλά κάπως κρυφή, απενοχοποίηση του ολοκληρωτισμού. Το πνεύμα γεννά ομορφιά, δεν εκτρέφει τέρατα.

Υ.γ. Για όποιον είναι λάτρης της ενημέρωσης, μια πρόχειρη αναζήτηση στο google θα είναι αποκαλυπτική για την ταυτότητα της «φίλης»…

Ο Βασίλης Νάστος είναι φιλόλογος-εκπαιδευτικός

Δεν υπάρχουν ακόμη σχόλια.

Υποβολή απάντησης

Παρακαλώ εισάγετε το σχόλιο σας εδώ.
Παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ.
Παρακαλώ εισάγετε το email σας εδώ.