ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟΙ
ΒΑΣΙΛΗΣ
ΝΑΣΤΟΣ
Χαμογελάστε λίγο, μήπως και συντριβεί η μιζέρια!
Πριν κάποια χρόνια έπεσε στην αντίληψή μου ένας όρος αν μη τι άλλο ενδιαφέρων. «Τουκανισμός», όρος αδόκιμος, σατιρικός, που προέρχεται από τα πανέμορφα εξωτικά πουλιά τουκάν και αναφέρεται σε όποιον επικεντρώνει την προσοχή του σε κάτι ασήμαντο, παρακάμπτοντας ό,τι το ουσιώδες. Αφορά κυρίως χρήστες του διαδικτύου που, εθισμένοι να σχολιάζουν τα πάντα, παύουν να ενδιαφέρονται συνειδητά για το γεγονός καθαυτό και επιδιώκουν να αναδείξουν την -όποια- ευφυΐα τους μέσα από -συνήθως άστοχους- εξυπνακίστικους αφορισμούς και σχόλια αρνητικού πρόσημου. Όσο αυτό μένει μέσα στο χώρο του διαδικτύου, το πρόβλημα παύει να είναι σημαντικό, παραμένει γραφικό και, πού και πού, αποτελεί και πηγή στιγμιαίου ή μικρής διάρκειας γέλιου. Επειδή όμως οι χρήστες αυτοί δεν αποτελούν μια παράλληλη κοινωνία, ο τουκανισμός έχει σπάσει πλέον το φράγμα του ψηφιακού κόσμου και είναι ορατός παντού.
Οι χρήστες αυτοί –και, άρα, οι πολίτες αυτοί- τους οποίους ας ονομάσουμε, αδόκιμα επίσης, τουκανιστές αισθάνονται μια ευθύνη μάλλον ορμέμφυτη. Να καταγγέλλουν τα κακώς κείμενα, από όπου και αν προέρχονται. Και είναι το αίσθημα αυτό της ευθύνης τόσο ισχυρό που αρνούνται να δουν την ομορφιά και αναζητούν με ιερή μανία την ασχήμια, να την φανερώσουν, να αναδείξουν το πόσο έξυπνοι και ξύπνιοι είναι οι ίδιοι και πόσο ο υπόλοιπος κόσμος άγεται και φέρεται και –άρα- χρειάζεται «και άλλα μνημόνια», και άλλες τιμωρίες για την αβελτηρία του.
Πρόσφατα παρευρέθηκα στη συναυλία που διοργάνωσε το «Όλοι Μαζί Μπορούμε», πνευματικός ενορχηστρωτής της οποίας ήταν ο Διονύσης Σαββόπουλος. Στο κάλεσμά του ανταποκρίθηκε πλήθος καλλιτεχνών, από τους οποίους ξεχωρίζω την εμβληματική Μαρία Φαραντούρη, γνωρίζοντας ήδη ότι η επιλεκτική αυτή αναφορά αποτελεί αδικία προς τους υπολοίπους. Η αλήθεια είναι ότι και εγώ υπήρξα διστακτικός, κυρίως λόγω του φορέα που είχε αναλάβει τη διοργάνωση. Συμμερίζομαι τον προβληματισμό πολλών ότι πίσω από μια όμορφη εκδήλωση μπορεί να κρύβεται, κάποιες φορές, ένα τέρας. Και ένα τέρας που φοράει προσωπείο είναι πιο επικίνδυνο από το ακάλυπτο. Ωστόσο, αν έχεις την επίγνωση του κρυμμένου τέρατος, συνειδητοποιείς ότι, ακόμα και έτσι, φορώντας μια μάσκα, το τέρας έχει ήδη επιλέξει να κρύψει την ασχήμια του πίσω από την ομορφιά, και –ακούσια μπορεί- την ομορφιά κοινωνεί. Άρα ποιος ο λόγος να ασχολείσαι πλέον με το τέρας; Και όσο για τους αναχρονισμούς περί «άρτου και θεαμάτων», λιοντάρια στο Καλλιμάρμαρο δεν υπήρξαν.
Πλήθος κόσμου συμμετείχε σε μια όμορφη συναυλία –μάλλον καλύτερα, μουσική εκδήλωση. Υπήρξε ασχήμια; Φυσικά και υπήρξε. Από πού εκλείπει άλλωστε; Εξ αρχής, παρά τη σχετική απαγόρευση των διοργανωτών, πολλοί άναψαν με περισσή μαγκιά το τσιγάρο τους, σβήνοντάς το στο χώρο και πετώντας τη γόπα στις κερκίδες του μνημείου, ενώ «σποράκια», μπίρες και λοιπά φαγώσιμα ή ποτά ήταν παρόντα στις εξέδρες. Η συντριπτική πλειοψηφία, όμως, είχε σεβαστεί τις εκκλήσεις των διοργανωτών. Μια εκδήλωση που διοργανώθηκε στο Καλλιμάρμαρο, με θέα τη φωτισμένη Ακρόπολη, αιώνιο και πανανθρώπινο σύμβολο –μεταξύ πολλών άλλων- της ομορφιάς, από τον τελευταίο εκπρόσωπο μιας χορείας καλλιτεχνών και ενός, αν θέλετε, είδους τέχνης που σιγά-σιγά δείχνει να εκπνέει δεν θα μπορούσε παρά να εξάψει άπειρα συναισθήματα, όμορφα όλα, αισιόδοξα. Και πάνω από όλα το αισιόδοξο μήνυμα της ομορφιάς που ενέχει μέσα της η ίδια η ωρίμανση, καθώς αρκεί κάποιες φορές «όμορφα να παλιώνουμε». Η βραδιά έκλεισε με το «Ακορντεόν», άκουσμα που αρχικά ξένισε. Ωστόσο, η τέχνη είναι άχρονη και οι συμβολισμοί της παντοτινοί. Και τι πιο όμορφο –και παντοτινά επίκαιρο- από μια καταγγελία κατά του πανταχού και παντοτινά παρόντος τέρατος του φασισμού;
Την επόμενη μέρα οι αναφορές στην εκδήλωση αυτή πολλές και μάλλον άσχετες με τη μουσική ή το περιεχόμενο της συναυλίας. Κάτι βιντεάκια για έναν αχαρακτήριστο τύπο που πέρασε τις κερκίδες για παλαίστρα και κάτι κουτσομπολιά για τον φημολογούμενο καβγά Σαββόπουλου και Ζουγανέλη. Οι τουκανιστές είχαν κάνει και πάλι το χρέος τους, ανέδειξαν την «αλήθεια», ξέθαψαν την ασχήμια. Και με τη δύναμη των social media παρέσυραν και πολλούς άλλους. Σε καμία περίπτωση δεν υπονοώ ότι πρέπει να κλείνουμε τα μάτια μας στην απρέπεια, την αχρειότητα, την αδικία –την εν γένει ασχήμια. Η ασχήμια όμως δεν θα ηττηθεί από μίζερους και συναισθηματικά ματζίρηδες ανθρώπους. Είναι τέτοια η ασχήμια που περιβάλλει τον κόσμο σήμερα που δεν φτάνει απλά και μόνο η διαπίστωσή της. Πολύ δε περισσότερο η ανακύκλωσή της. Αυτό επιδιώκει, να μας κάνει μέρος της, να μας ρουφήξει βαθιά μέσα της, να μας μάθει να την δεχόμαστε, παραχωρώντας μας μόνο το δικαίωμα της κατακραυγής της. Ενέσεις ομορφιάς χρειάζεται ο κόσμος, να ηττηθεί το κακό από το ωραίο.
Το επόμενο βράδυ, ένα βράδυ με σαράντα-κάτι βαθμούς, το Ηρώδειο έβραζε. Ναι, είχε αφόρητη ζέστη και κάποιοι, ακόμα και μέσα στο Ηρώδειο, τα στέναξαν τα «σποράκια». Λίγοι όμως. Όταν έπεσε ο ήλιος και ο ουρανός ήταν θαμπός από το φως που ακόμα χανόταν, ένας υπέροχος μουσικός εμφανίστηκε στη σκηνή. Ομολογώ ότι η μουσική μου παιδεία δεν είναι απλά ελλιπής, αλλά περιορίζεται σε όποια μπορεί να έχει κάποιος που φέρει την ιδιότητα του ακροατή και μόνο. Και κάπου εκεί μπερδεύτηκα. Νόμιζα ότι ο ήχος των πουλιών που ακούστηκε να συνοδεύει τη μουσική ήταν φυσικός, μέχρι που με επανέφερε η σύντροφός μου στην πραγματικότητα. Αυτό για το οποίο, όμως, παραμένω ακόμα πεπεισμένος είναι ότι κάποιες φορές, όταν ο Yann Tiersen απελευθέρωνε κάποιες νότες προς τον ουρανό, κάποιο αστέρι γινόταν, έστω και για λίγο, φωτεινότερο. Αν ένας άνθρωπος μπορεί τόσο εύκολα να παρασύρει και να παραπλανήσει, σίγουρα μπορεί να θεωρηθεί και επικίνδυνος. Αν όμως ωθεί προς το ωραίο, τότε ο κίνδυνος, ο μόνος κίνδυνος, είναι να μας δείξει ότι πρέπει για το ωραίο να προσπαθήσουμε. Να μας υπενθυμίσει ότι ίσως έχουμε επαναπαυτεί μέσα σε μια τετριμμένη ασχήμια και φοβόμαστε μην τη χάσουμε, γιατί, αν την χάσουμε, θα πρέπει κάποια στιγμή να πάψουμε μόνο να καταγγέλλουμε, κάτι εύκολο και λαοφιλές, και να αρχίσουμε, πού και πού, να επαινούμε.
Ο Βασίλης Νάστος είναι φιλόλογος, εκπαιδευτικός.