ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟΙ

Κινδυνεύει η Δημοκρατία;

Σε μια δημοκρατική χώρα το πολιτικό της σύστημα βρίσκεται κατά καιρούς αντιμέτωπο με προβλήματα: οικονομική κρίση, λαϊκή δυσαρέσκεια, εκλογική αποδυνάμωση παραδοσιακών κομμάτων, κ.ά. Σε τέτοιες καταστάσεις, αν τα πολιτικά κόμματα και οι πολιτικοί δεν λειτουργήσουν ως άγρυπνοι φρουροί των δημοκρατικών θεσμών και ελευθεριών, η δημοκρατία κινδυνεύει. Είναι η ευκαιρία των δημαγωγών... Εμφανίζονται ως αυθεντικοί εκπρόσωποι του λαού, πολέμιοι της διαφθοράς και της αναξιοκρατίας, χαρακτηρίζουν τους άλλους διεφθαρμένους και αντιδημοκρατικούς και διεκδικούν την εξουσία.
Οι εκλεγμένοι λαϊκιστές υποσκάπτουν τη δημοκρατία σταδιακά, με τρόπο μη αντιληπτό από τους πολίτες, βήμα-βήμα, χωρίς να υπάρχουν εμφανείς παραβιάσεις της νομιμότητας ως προς τη λειτουργία της νομοθετικής ή της δικαστικής εξουσίας. Για να αντιληφθούμε καλύτερα το πώς υποσκάπτεται η δημοκρατία από τους λαϊκιστές, οι Levitsky, S. & Ziblatt, D. στo πώς πεθαίνουν οι δημοκρατίες (Μεταίχμιο, 2018) έθεσαν το πρόβλημα με ποδοσφαιρικούς όρους: «Προκειμένου να κερδίσουν το πρωτάθλημα, κάποιοι φροντίζουν να εξασφαλίσουν πρώτα την εύνοια της διαιτησίας για την ομάδα τους, την εύνοια των ποδοσφαιρικών αρχών και δικαστηρίων, ακόμα και να εξαγοράσουν ορισμένα από τα αστέρια των ομάδων που είναι ενδεχόμενοι ανταγωνιστές για την πρώτη θέση».
Στις αντιπροσωπευτικές δημοκρατίες το ρόλο των διαιτητών έχουν: η δικαστική εξουσία, οι ανεξάρτητες αρχές, η δημόσια διοίκηση,... Από τη στιγμή που οι εκλεγμένοι δημαγωγοί έχουν εξασφαλίσει ότι οι «διαιτητές» είναι δικοί τους άνθρωποι στρέφονται εναντίον των πολιτικών τους αντιπάλων. Μάλιστα, για να εδραιωθούν στην εξουσία αλλάζουν τους όρους του πολιτικού παιχνιδιού (αλλάζουν τον εκλογικό νόμο, τις εκλογικές περιφέρειες, το σύνταγμα,...) και ενισχύουν την πόλωση. Πρέπει να σημειωθεί ότι τις προωθούμενες αλλαγές τους τις παρουσιάζουν ως μεταρρυθμίσεις.
Πώς θα αποφευχθεί η παρακμή της δημοκρατίας;
Όπως είναι γνωστό, ακόμα και ένα άρτια σχεδιασμένο σύνταγμα δεν είναι ικανό από μόνο του για να εγγυηθεί το απαραβίαστο των δημοκρατικών θεσμών και ελευθεριών. Η ενίσχυση της δημοκρατίας απαιτεί την τήρηση ενός σώματος άγραφων, εθιμικών κανόνων με βασικότερους: την αμοιβαία ανοχή, δηλαδή να αποδεχόμαστε τους αντιπάλους ως νόμιμους διεκδικητές της εξουσίας, και την θεσμική αυτοσυγκράτηση, δηλαδή να αποφεύγονται πράξεις και ενέργειες που, αν και δεν παραβιάζουν το γράμμα, αντιστρατεύονται το πνεύμα του νόμου.
Σε μια αξιόπιστη δημοκρατία οι πραγματικά υπεύθυνες πολιτικές δυνάμεις οφείλουν να θέτουν σε πρώτη προτεραιότητα την προστασία και τη σωτηρία της δημοκρατίας. Για το σκοπό αυτό: α) δεν πρέπει τα κόμματα που πιστεύουν στη λειτουργία των δημοκρατικών θεσμών να φιλοξενούν στους κόλπους τους (ή και να συνεργάζονται με) στελέχη που απεργάζονται τη λειτουργία της δημοκρατίας, β) να απομονώνουν τους εξτρεμιστές και γ) σε κρίσιμες περιπτώσεις να συγκροτούν μέτωπο με τις πολιτικές δυνάμεις του δημοκρατικού τόξου.
Οι στυγνές δικτατορίες λιγοστεύουν, αλλά η παρακμή της δημοκρατίας στις μέρες μας αρχίζει από την κάλπη...

Καθηγητής Χρήστος Β. Μασσαλάς-π. Πρύτανης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

1 αναγνώστες σχολίασαν

Συμμετοχή στην συζήτηση
  1. Στην Ελλαδα αυτη την στιγμη εχουμε Δημοκρατια σε καταστολη.Για να περασει η αθλια κυβερνηση του Τσιπρα ολα αυτα τα ανθελληνικα νομοθετηματα συν την βρωμικη και καταπτυστη συμφωνια των Πρεσπων, εχει βαλει την Δημοκρατια στο γυψο.Πενηντα ενα χρονια μετα την χουντα του Δικτατορα Παπαδοπουλου, εχουμε την κοκκινη χουντα των καθαρματων του ΣΥΡΙΖΑ της οποιας ηγειται ο γιος ενος συνεργατη της χουντας του 1967.

Υποβολή απάντησης

Παρακαλώ εισάγετε το σχόλιο σας εδώ.
Παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ.
Παρακαλώ εισάγετε το email σας εδώ.