Όσοι θεωρούν ότι ο κίνδυνος από τον κορωνοϊό είναι θέμα κάποιων εβδομάδων ή λίγων μηνών μάλλον πρέπει να αναθεωρήσουν τη γνώμη τους. Το πρόβλημα με τον covid-19 δεν είναι μόνον οι επιπτώσεις στην υγεία των ανθρώπων, αν και πόσοι θα νοσήσουν ή θα πεθάνουν, αν και πότε θα δημιουργηθεί το εμβόλιο ή θα βρεθεί το πιο αποτελεσματικό φάρμακο. Πιθανότατα, οι επιστήμονες και οι ειδικοί έχουν δίκαιο στις εκτιμήσεις και τις προβλέψεις τους για τη διάρκεια, την ένταση και την έκταση της ασθένειας. Και στα καθ' ημάς και σε ολόκληρο τον πλανήτη. Όπως δίκαιο έχουν και οι οικονομολόγοι και οι αναλυτές για τις επιπτώσεις της πανδημίας στην οικονομία. Μπορεί το χειρότερο σενάριο, αυτό της απόλυτης καταστροφής, να κάνει λόγο -σύμφωνα με τους υπολογισμούς που έχουν κάνει οι ειδήμονες- ακόμη και για πτώση του ελληνικού ΑΕΠ κατά πέντε μονάδες, σε περίπτωση που η πανδημία δεν τεθεί γρήγορα υπό έλεγχο και η παγκόσμια οικονομία βυθιστεί στην ύφεση, όμως δεν θα είναι οι μόνες επιπτώσεις.

Η λειτουργία των θεσμών, η ποιότητα της δημοκρατίας, οι κοινωνικές συμπεριφορές, οι κομματικές στρατηγικές, οι πολιτικές προτεραιότητες, οι γεωπολιτικές ισορροπίες θα επηρεαστούν καθοριστικά εφόσον το global red alert, λόγω του covid-19 συνεχιστεί πέραν των προβλέψεων. Και οι επιπτώσεις σ' αυτούς τους τομείς είναι οπωσδήποτε περισσότερο σημαντικές απ' ότι τα χτυπήματα στην υγεία, την εργασία και το επιχειρείν των ανθρώπων επειδή μπορούν να επηρεάσουν, όχι συγκυριακά αλλά μακροπρόθεσμα, ακόμη και να αλλάξουν άρδην, τα δεδομένα του πολιτικού και δημόσιου βίου.

Η πρώτη επίπτωση είναι στο κοινωνικο-πολιτικό κλίμα. Το αίσθημα που σιγά σιγά αρχίζει να κυριαρχεί στους ανθρώπους είναι ο φόβος. Φόβος για τα επερχόμενα. Για το μέλλον που φαίνεται δύστηνο. Πριν προλάβει η χώρα να συνέλθει από τη δεκαετή κρίση της χρεωκοπίας και των μνημονίων και ενώ είχαν αρχίσει να δημιουργούνται συνθήκες ανάκαμψης, ο κορωνοϊός απειλεί να ξαναβάλει τους Έλληνες στο καβούκι της μιζέριας, της απαισιοδοξίας, της ανεργίας, της αποεπένδυσης, της οικονομικής κατάρρευσης.

Ο δρόμος προς μια φοβική κοινωνία δεν είναι πιθανός, είναι υπαρκτός και ήδη τον βαδίζουμε. Σε συνδυασμό δε με την προσφυγική κρίση στα νησιά του βορειοανατολικού Αιγαίου και τα μεθοριακή ένταση, που υποδαυλίζει -με την εργαλειοποίηση των προσφύγων/μεταναστών- η Τουρκία στον Έβρο, το πρόβλημα λαμβάνει εκρηκτικές διαστάσεις. Ο φόβος απλώνεται και, ως είναι φυσικό, η κοινωνία ρέπει προς τον συντηρητισμό. Κάτι που ευνοεί τις δυνάμεις της δεξιάς, ενώ ρίχνει φρύγανα και στις εστίες της ακροδεξιάς και των εμφορούμενων από φασιστικές αντιλήψεις πολιτικών υποκειμένων.

Η μετατόπιση του άξονα προς τα δεξιά είναι επόμενο να τροποποιεί και τις στρατηγικές των κομμάτων. Η Νέα Δημοκρατία ενώ όλα έδειχναν ότι με τον Κυριάκο Μητσοτάκη επικεφαλής θα προσπαθούσε να καταλάβει όσο το δυνατόν περισσότερο χώρο του Κέντρου τώρα εκ των πραγμάτων υιοθετεί αντιλήψεις και λαμβάνει αποφάσεις, πρωτίστως για τα ελληνοτουρκικά και στο προσφυγικό, προκειμένου να θωρακιστεί από δεξιά. Το ίδιο γίνεται και στην αξιωματική αντιπολίτευση. Ο Αλέξης Τσίπρας, βλέποντας ότι οι πολίτες αρχίζουν να κυριαρχούνται από αισθήματα φόβου και ανασφάλειας προσπαθεί να μετριάσει τη ρητορική της ριζοσπαστική αριστεράς για τα δικαιώματα, το έθνος και τον πασιφισμό. Όσο οι συντηρητικές ιδέες για την εθνική ασφάλεια και την κοινωνική αντοχή αποκτούν προβάδισμα έναντι των προοδευτικών, στρέφει -όσο μπορεί και του επιτρέπουν οι εσωκομματικοί συσχετισμοί- περισσότερο το τιμόνι του ΣΥΡΙΖΑ προς τα δεξιά. Προφανώς, για να μην αφήσει τον πρωθυπουργό "να παίζει μόνος του μπάλα στο γήπεδο του πατριωτικού πραγματισμού και της κοινωνικής υπευθυνότητας", όπως θα έλεγε και κάποιος συνομιλητής του που συνηθίζει να αντλεί συμπεράσματα από τις συζητήσεις που γίνονται, αυτή την περίοδο, στους ανά την επικράτεια καφενέδες.

Τις τελευταίες ημέρες είναι φανερή η προσπάθεια του να ρυμουλκήσει το κόμμα του προς τους λεγόμενους "κοινούς τόπους" της λογικής, όπως αυτοί καταγράφονται στις δημοσκοπήσεις και προβάλλονται από τους (κυρίαρχους) διαμορφωτές της κοινής γνώμης. Τόσο στο προσφυγικό όσο και στα ελληνοτουρκικά, οι θέσεις που λαμβάνει ο τέως πρωθυπουργός δείχνουν να μην κινούνται από αντιπολιτευτικά κίνητρα, αλλά από αίσθημα ευθύνης και μάλλον η κυβέρνηση θα πρέπει να αισθάνεται ικανοποίηση από τη συμπεριφορά της αντιπολίτευσης. Φυσικά, η στροφή του Τσίπρα προς τον ρεαλισμό ανταποκρίνεται και στην ανάγκη να διατηρήσει ο ΣΥΡΙΖΑ τα χαρακτηριστικά του μεγάλου κυβερνητικού κόμματος, εναλλακτικού στη ΝΔ και την κυβέρνηση Μητσοτάκη, σε περίπτωση που η κατάσταση εκτάκτου ανάγκης που διαμορφώνεται σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο δημιουργήσουν κοινωνικο-οικονομικές συνθήκες που εκτός των άλλων απαιτούν και απαντήσεις πολιτικής υπέρβασης.

Βεβαίως, ορισμένοι υποστηρίζουν ότι ο Αλέξης Τσίπρας εκμεταλλεύεται το "κλικ προς τα δεξιά" της κοινωνίας για να επιβάλλει τη μετακόμιση του ΣΥΡΙΖΑ από το χώρο της ριζοσπαστικής αριστεράς σε εκείνον της κυβερνώσας (κεντρο)αριστεράς και κατά συνέπεια να αναγκάσει τους "ανυπάκουους αριστερούς" της Κουμουνδούρου να υποκλιθούν στο ιμπέριουμ του αρχηγού τους. Η ακύρωση όλων των προσυνεδριακών διαδικασιών, λόγω κορωνοϊού, και η μετάθεση του συνεδρίου από τον Μάϊο για το Φθινόπωρο σίγουρα δεν εξυπηρετεί τους "πασοκογενείς", που βλέπουν να μετατίθενται για το μέλλον τα σχέδια τους να ...πρασινίσουν την Κουμουνδούρου και να ενταχθούν οι ίδιοι άμεσα και με πανηγυρικό τρόπο σε καίριες θέσεις στις οργανώσεις του "ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία". Δεν είναι πάντως σίγουρο ότι συμφέρει και την αριστερή μειοψηφία αφού η στροφή της κοινωνίας σε πιο συντηρητικές θέσεις και η υιοθέτηση από την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ μετριοπαθών απόψεων, αναγκάζει, εκ των πραγμάτων, τους "53" του Τσακαλώτου και τους αριστερούς συνοδοιπόρους τους (Βούτσης, Σκουρλέτης, Φίλης κ.α.) να βάλουν αρκετό ξινό νερό στο κρασί της ιδεολογικής τους μετάληψης για να διατηρήσουν την αίγλη τους στις δυνάμεις της (ριζοσπαστικής μεν, πραγματιστικής δε) αριστεράς. Όσο το κοινωνικο-πολιτικό κλίμα επιβαρύνεται τόσο ο ρεαλισμός του Τσίπρα και των συνεργατών του της προεδρικής πλειοψηφίας κερδίζει έδαφος έναντι των αριστερών αιθεροβαμώνων της Κουμουνδούρου.

Επιπροσθέτως, ενδιαφέρον έχει και το γεγονός ότι η τριπλή κρίση (κορωνοϊός - προσφυγικό - ελληνοτουρκικά) αναγκάζει τα κόμματα να εγκαταλείψουν τον μαξιμαλισμό των (κατά βάσιν εκλογικής στόχευσης) υποσχέσεων και να υιοθετήσουν θέσεις που βρίσκονται πιο κοντά στην πραγματικότητα. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Αλέξης Τσίπρας με δηλώσεις και συνεντεύξεις του προτίμησε να παρουσιάσει τις προτάσεις του ΣΥΡΙΖΑ για την αντιμετώπιση και των τριών προβλημάτων παρά να καταφύγει σε γενικόλογους αντικυβερνητικούς αφορισμούς, που, ακόμη και την δεκαετία των μνημονίων, ήταν της μόδας από τα κόμματα που ευρίσκοντο εκτός κυβερνητικού νυμφώνος. Η τριπλή κρίση, η επέλαση του φόβου και η μετατόπιση της κοινωνίας σε πιο συντηρητικές αντιλήψεις και συμπεριφορές, εκ των πραγμάτων -και προκειμένου να διατηρηθεί η (έστω προβληματική) σχέση τους με τους πολίτες- οδηγεί τα κόμματα στην επεξεργασία προγράμματος με συγκεκριμένες θέσεις για τα προβλήματα και τα θέματα της επικαιρότητας.

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να δημιουργούνται προϋποθέσεις συναίνεσης καθώς το κομματικό σύστημα δείχνει να ανταποκρίνεται στις έξωθεν και υπερκείμενες απειλές. Εάν η προσπάθεια των κομμάτων να αντικαταστήσουν τις φωνές με θέσεις συνεχιστεί τότε δεν θα ήταν λάθος να υποθέσουμε ότι οι κατ' έξιν ακραίοι και κατ' επάγγελμα φωνακλάδες της Βουλής θα έχουν -τουλάχιστον για όσο διαρκεί η κρίση- μικρότερο ακροατήριο από τους νουνεχείς πολιτικούς. Κι αυτό δεν βοηθάει μόνο την κυβέρνηση και την αντιπολίτευση να δείξουν (στους καιρούς της ξηρασίας και του φόβου που ζούμε) την "καλή διαγωγή" που απαιτούν οι ανάγκες της κοινωνίας, αλλά είναι κέρδος και για τον κοινοβουλευτισμό και για το πολιτικό σύστημα στην προσπάθεια να προσαρμοστεί, με επάρκεια και αποτελεσματικό τρόπο, στα νέα δεδομένα που διαμορφώνονται.

Η πιθανότητα πάντως να εκτραπεί η κατάσταση σε επικίνδυνες ατραπούς δεν είναι αμελητέα και αυτό οι ηγεσίες των κομμάτων, και πρωτίστως των δύο μεγάλων, το γνωρίζουν καλά και το συνυπολογίζουν στην πολιτική διαχείριση της πραγματικότητας που διαμορφώνει η "συνάντηση" του κορωνοϊού με τον Ερντογάν στον Έβρο και με τους πρόσφυγες στη Μόρια. Όπως προαναφέραμε τα τρία αυτά προβλήματα δημιουργούν, συνδυαστικά, συνθήκες φόβου. Μπορεί να είναι, και είναι, διαφορετικής τάξεως και ποιότητας προβλήματα όμως το γεγονός ότι συμπίπτουν και μάλιστα παροξύνονται ταυτόχρονα επιβαρύνουν, αντικειμενικά, το κοινωνικό κλίμα, ενώ κάποιοι -κι αυτό είναι το επικίνδυνο για την πολιτική ομαλότητα και την κοινωνική συνοχή- προσπαθούν να τα εκμεταλλεύονται για να δημιουργήσουν κλίμα διχασμού, κάτι που δεν βοηθά ούτε την κυβέρνηση ούτε φυσικά και την αντιπολίτευση, αφού τα θολά νερά ευνοούν μόνο τα φαιά μυαλά στο ψάρεμα. Ούτε την κυβέρνηση ούτε την αντιπολίτευση την συμφέρει να δημιουργηθεί κλίμα ενάντια στην Ευρωπαϊκή Ένωση, παρότι η στάση των ηγεσιών της δεν είναι η ενδεδειγμένη, ειδικά στο προσφυγικό πρόβλημα. Ο αντιευρωπαϊσμός, που κυοφορείται, μόνον προβλήματα μπορεί να προσθέσει, ειδικά τώρα που η αντιμετώπιση των τσαμπουκάδων του Ερντογάν και του κορονοϊού, απαιτεί την ενεργητική στήριξη, σε δυνάμεις και πόρους, των εταίρων μας.

Από την άλλη βέβαια, δεν μπορεί να μην παρατηρήσει κάποιος ότι εφόσον δεν χαλαρώσουν οι αυστηροί δημοσιονομικοί κανόνες και δεν υπάρξει έμπρακτη και γενναιόδωρη αλληλεγγύη στην αντιμετώπιση των προβλημάτων οικονομικής και κοινωνικής καταστροφής που δημιουργείται από την επέλαση του κορονοϊού τότε ο αντιευρωπαϊσμός θα χτυπήσει κόκκινο στη χώρα μας, αλλά και σε άλλες χώρες της ΕΕ. Η ελληνική κοινωνία δεν μπορεί να μετατραπεί σε Σίσυφο. Δεν θα αντέξει να κυλήσει ξανά στην ύφεση. Μια νέα οικονομική καταστροφή, που θα διευρύνει την τάξη των νεόπτωχων, θα αλλάξει εκ βάθρων την κοινωνική δομή, αλλά και τη σχέση των πολιτών με το υφιστάμενο κομματικό σύστημα. Ουσιαστικά θα το απορρίψει. Συλλήβδην. Τα κόκκινα δάνεια, οι επικείμενοι μαζικοί πλειστηριασμοί, η βασίμως πιθανολογούμενη πτώση του τουρισμού, η αναμενόμενη πτώση της κατανάλωσης, το κλείσιμο επιχειρήσεων, η αύξηση της ανεργίας και όλα όσα άσχημα προφητεύεται ότι μπορούν να συμβούν στην "εποχή του κορωνοϊού" είναι βόμβες στα θεμέλια του πολιτικού συστήματος, που μπορούν να το τινάξουν στον αέρα εάν ευοδωθεί η προσπάθεια ορισμένων να δημιουργήσουν ένα εκρηκτικό κοκτέιλ, συνδυάζοντας τον λαϊκισμό -από μια πιθανολογούμενη, λόγω κορωνοϊού, οικονομική καταστροφή- με τον εθνικισμό και τον ρατσισμό, που πυροδοτούν ο αναθεωρητισμός της Τουρκίας και οι αυξανόμενες προσφυγικές-μεταναστευτικές ροές. Η κυβέρνηση πρέπει, βοηθούσης και της αντιπολιτεύσεως, να πρωτοστατήσει τουλάχιστον στην αναστολή, για όσο διαρκεί η κρίση, του Συμφώνου Σταθερότητας. Εάν δεν συμβεί αυτό ο ευρωσκεπτικισμός θα γνωρίσει πιένες. Και στα καθ' ημάς και σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή επικράτεια. Αντίθετα, εάν οι ηγεσίες όλων των θεσμών της ΕΕ σταθούν στο ύψος των περιστάσεων θα κερδίσει έδαφος ο φιλοευρωπαϊσμός. Κάτι που είναι απαραίτητο για να αποκρουστεί και η πρωτοφανής επίθεση του Τραμπ στην Ευρώπη, η οποία, αυτή τη στιγμή και εφόσον οδηγήσει σε γενικευμένο εμπορικό πόλεμο, συνιστά μεγαλύτερη απειλή και από τον κορωνοϊό.

Των ως άνω δοθέντων, γίνεται φανερό ότι οι πολιτικές επιπτώσεις από τον κορωνοϊό, και την οικονομική καταστροφή που βασίμως πιθανολογείται ότι θα επιφέρει, μπορεί να αποδειχθούν καθοριστικές για την εξέλιξη των εγχώριων πολιτικών πραγμάτων. Και ενδέχεται να λάβουν πρωτοφανείς και εθνικά επιζήμιες διαστάσεις εάν, στη ροή των γεγονότων, "συναντηθούν" με την έξαρση του εθνικισμού και του ρατσισμού, που προκαλούν ο νεοθωμανισμός και ο επιθετικός αναθεωρητισμός του Ερντογάν σε συνδυασμό και με την προβληματική για τη χώρας μας (σε νησιά και Έβρο) διαχείριση που κάνει των προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών από τη Συρία και αλλαχού. Απαιτείται πολιτική συνεννόηση ανάμεσα στην κυβέρνηση και την αντιπολίτευση για να αντιμετωπισθούν, επ' ωφελεία των συμφερόντων της χώρας και των πολιτών της, οι αιφνιδίως ενσκήψασες απειλές. Είναι δε λάθος να θεωρήσουν, κάποιοι στην κυβέρνηση, ότι επωφελούνται πολιτικά και εκλογικά από τον τρόπο με τον οποίον επέλεξαν να διαχειριστούν το πρόβλημα. Προσώρας, μπορεί όντως να κερδίζουν, σε εντυπώσεις. Αύριο όμως, όταν ο κορωνοϊός και ο πανικός νικηθούν, τα προβλήματα που θα έχουν αφήσει σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις, μπορεί να την γονατίσουν. Και ο Τσίπρας, με το κοστούμι του σοβαρού, του συναινετικού και του νουνεχή, που στην "εποχή του κορωνοϊού και του Ερντογάν" έχει φορέσει, μπορεί να ξανασταθεί στα κυβερνητικά του πόδια. Μπορεί και όχι, αν οι αλλαγές που έχουν επισυμβεί είναι -όπως κάποιοι υποστηρίζουν- τεκτονικές...

• Ετικέτες: 
• Αλέξης Τσίπρας
• ελληνοτουρκικά
• Κορωνοϊός
• ΝΔ
• προσφυγικό
• Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν
• ΣΥΡΙΖΑ
• Τουρκία