Ο Πλάτωνας σε κάποιο σημείο της Πολιτείας του αναφέρεται στη μεταθανάτια τιμωρία των αδίκων και ιδιαίτερα του Αρδιαίου. Ο Αρδιαίος, τύραννος σε μια πόλη της Παμφυλίας, ανάμεσα σε άλλες ανόσιες πράξεις είχε σκοτώσει τον πατέρα του και τον μεγαλύτερο αδερφό του. Γι' αυτό και η τιμωρία του, καθώς και άλλων τυράννων, στον άλλο κόσμο στάθηκε φοβερή. Όταν εξέτισαν την καθιερωμένη ποινή που επιβαλλόταν στους αδίκους και ετοιμάζονταν να βγουν στο φως, το στόμιο δεν τους δεχόταν αλλά έβγαζε ένα μουγκρητό. «Την ίδια ώρα άντρες άγριοι και όλο φωτιά που βρίσκονταν εκεί και ήξεραν τι σημαίνει αυτό το μουγκρητό, τον Αρδιαίο και μερικούς άλλους, αφού τους έδεσαν τα χέρια και τα πόδια και το κεφάλι, αφού τους έριξαν κάτω και τους έγδαραν, άρχισαν να τους σέρνουν έξω από το δρόμο και να τους ξεσκίζουν επάνω στ' ασπαλάθια και σε όλους όσοι περνούσαν από εκεί εξηγούσαν τις αιτίες που τα παθαίνουν αυτά και έλεγαν πως τους πηγαίνουν να τους ρίξουν στα Τάρταρα» (Πλ. Πολιτεία 616).

Δεν θα ήταν άσχημο αν στην επόμενη Σύνοδο Κορυφής ο Κυριάκος Μητσοτάκης έδινε ένα τέτοιο σημείωμα στην Άνγκελα Μέρκελ. Και να της εξηγήσει, εάν δεν το γνωρίζει, ότι τα ασπαλάθια είναι αγκαθωτοί θάμνοι, με ύψος μέχρι 2 μέτρα και ανήκουν στη μεσογειακή χλωρίδα. Ανθίζουν στις αρχές της άνοιξης και τα άνθη τους έχουν έντονο κίτρινο χρώμα και χαρακτηριστική οσμή. Το δε καλοκαίρι όταν οι βλαστοί τους ξεραθούν μετατρέπονται σε σκληρά αγκάθια. Νομίζω, δεν υπάρχει σαφέστερος υπαινιγμός για το τι ενδεχομένως θα συμβεί στην ΕΕ εάν η καγκελάριος της Γερμανίας συνεχίσει αφενός να αρνείται την έκδοση ευρωομόλογου για τον κορονοϊό και αφετέρου να υπαχθούν σε μνημόνιο όσες χώρες ζητήσουν βοήθεια από τον ΕΣΜ. Εξυπακούεται πως για να πληγώσουν τα ασπαλάθια (ο Νότος της Ευρώπης) την Μέρκελ και τους βόρειους συνοδούς της θα πρέπει η συμμαχία των εννέα κρατών (Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία, Ελλάδα, Πορτογαλία, Βέλγιο, Ιρλανδία, Σλοβενία, Λουξεμβούργο) να διατηρηθεί και να μην υποχωρήσουν -όπως δυστυχώς είθισται να συμβαίνει- οι κυβερνήσεις τους στο τέταρτο γερμανικό ράϊχ.

Μια πρώτη γεύση, για το αν η Μέρκελ θα παραμείνει στη σκληρή γραμμή, θα πάρουμε σήμερα, Δευτέρα, που συνεδριάζει το Γιουρογουόρκινγκ Γκρούπ και αύριο, Τρίτη, που συνέρχεται το Γιούρογκρουπ. Αν τα μέλη του συμφωνήσουν τότε, ίσως και εντός της εβδομάδος, θα έχουμε τηλεδιάσκεψη μεταξύ των ηγετών των κρατών και κυβερνήσεων προκειμένου να ληφθεί η οριστική πολιτική απάντηση της ΕΕ στις οικονομικές παρενέργειες που συνεπάγεται η επέλαση του covid-19. Αν δεν υπάρξει συμφωνία τότε το ευρωπαϊκό οικοδόμημα θ' αρχίσει να τρίζει. Αν μάλιστα ο Ιταλός πρωθυπουργός Κόντε (που, όπως δείχνουν και οι δημοσκοπήσεις, πιέζεται αφόρητα από την απήχηση της αντιευρωπαϊκής ρητορικής των δεξιών κομμάτων και ιδιαίτερα του Σαλβίνι στους ψηφοφόρους) διαβεί τον Ρουβίκωνα και βγει, όπως αρκετοί πιθανολογούν, ανοιχτά στο αντάρτικο κατά του "ληστρικού γερμανικού ιμπεριαλισμό" -απειλώντας ακόμη και με αποχώρηση από την ΕΕ- τότε καμμία πρωτεύουσα δεν θα μπορέσει να κλείσει τα αυτιά της στην κλαγγή των όπλων των Ιταλών, που συνεχίζουν να είναι το μεγαλύτερο θύμα του κορονοϊού στη γηραιά ήπειρο.

Η ευρωπαϊκή θρόμβωση λόγω του κορονοϊού είναι ο μεγαλύτερος φόβος και της Αθήνας. Μετά φυσικά από την υγειονομική εξέλιξη, στα καθ' ημάς, της πανδημίας. Στο Μαξίμου ελπίζουν ότι τελικά θα βρεθεί η μέση οδός και τα πράγματα, όσον αφορά την ενότητα της ΕΕ, δεν θα οδηγηθούν στα άκρα. Ήδη οι Ολλανδοί σταδιακά μετακινούνται προς μια ηπιότερη γραμμή αντιμετώπισης του προβλήματος, αφήνοντας μόνον τους Αυστριακούς και τους Φινλανδούς στο πλευρό των Γερμανών. Οι στενοί συνεργάτες του πρωθυπουργού Μητσοτάκη πιθανολογούν ότι τελικά, όπως γίνεται πάντα στις σοβαρές ευρωπαϊκές κρίσεις, θα υπάρξουν εκατέρωθεν υποχωρήσεις. Και πρώτα από την καγκελάριο Μέρκελ ούτως ώστε οι Κόντε, Σάντσεθ και Μακρόν (οι χώρες των οποίων πλήττονται περισσότερο) να δεχθούν τον συμβιβασμό που ετοιμάζεται στο παρασκήνιο των ευρωπαϊκών θεσμών. Δεν θα είναι ευρωομόλογο αλλά ένας συνδυασμός τριών πραγμάτων. Πρώτον, του ΕΣΜ χωρίς μνημόνιο. Τα 410 δις που διαθέτει μπορούν, με τη σχετική μόχλευση που θα υπάρξει, να καλύψουν τις ανάγκες, λένε οι ειδήμονες. Δεύτερον, τα 25 δις της ευρωπαϊκής αναπτυξιακής τράπεζας μπορούν, με τη μόχλευση, να γίνουν 200 δις ευρώ. Και τρίτον, τα κονδύλια 100 δις ευρώ, που εξήγγειλε η Πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, για την καταπολέμηση της ανεργίας.

Αθροιζόμενα τα τρία αυτά ποσά φτάνουν ή και ξεπερνούν το ένα τρις και σε συνδυασμό με την μεγάλη ρευστότητα που προσφέρει η ΕΚΤ δημιουργούν την ασπίδα που χρειάζονται οι ευρωπαϊκές οικονομίες για να αντιμετωπίσουν την κρίση από τον covid-19. Τούτων δοθέντων, οι συνεργάτες του Κυριάκου Μητσοτάκη θεωρούν ανεδαφική την πρόταση του τέως πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα να υπάρξει ευρωομόλογο χωρίς την Γερμανία. Και δεν είναι μόνον επειδή θα είναι μειωμένης αξιοπιστίας, αλλά και γιατί δεν το δέχεται η Γαλλία, η οποία δανείζεται με 0,7%, ενώ ένα ευρωομόλογο χωρίς τη Γερμανία θα της κόστιζε πολύ περισσότερο. Εξυπακούεται πως ο φόβος της κυβερνήσεως, από την ευρωπαϊκή θρόμβωση, μετατρέπεται σε τρόμο σε περίπτωση που, σε προβλεπτό χρόνο, δεν εξευρεθεί λύση. Ο αντιευρωπαϊσμός, όχι μόνον στην Ελλάδα, θα πυροδοτήσει τον λαϊκισμό -και ιδιαίτερα των άκρων- που με τη σειρά του θα ευνοήσει δυνάμεις και συμπεριφορές, οι οποίες, επειδή οι υφιστάμενες συστημικές δυνάμεις δεν θα μπορέσουν να ελέγξουν, θα οδηγήσουν σε εκ βάθρων αλλαγές στο πολιτικό σύστημα με επιπτώσεις τόσο στην κοινωνική συνοχή όσο και στις οικονομικές προτεραιότητες.

Ο δεύτερος φόβος, τον οποίον όμως η κυβέρνηση, από άποψη προτεραιοτήτων, τον έχει τοποθετήσει στην κορυφή του ενδιαφέροντός της είναι η υγειονομική εξέλιξη της πανδημίας. Εάν ο χρόνος εξόδου από τα περιοριστικά μέτρα παραταθεί και πέραν του Μαΐου τα πράγματα γίνονται πολύ δύσκολα. Οι κίνδυνοι για το Εθνικό Σύστημα Υγείας θα πολλαπλασιαστούν. Μπορεί να μην αντέξει, εάν η υγειονομική κρίση συνεχιστεί πολύ πέραν του προβλεπομένου. Όχι μόνον επειδή θα είναι περισσότερα τα κρούσματα τα οποία θα χρήζουν νοσηλείας, αλλά και γιατί θα επέλθει κόπωση στο ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό. Με τα σημερινά δεδομένα το θετικό σενάριο είναι μετά το Πάσχα να αρχίσει η ύφεση όσον αφορά την διασπορά και τα κρούσματα. Όπως όμως εκτιμάται αρμοδίως, το πιθανότερο είναι να "φάμε" και τον Μάιο. Φυσικά στο Μαξίμου δεν θέλουν να σκέφτονται το σενάριο που η πανδημία θα αρχίσει να "τρώει" χρόνο και από το καλοκαίρι. Δεν είναι ότι οικονομία θα μπει σε ύφεση πολύ μεγαλύτερη από αυτή που υπολογίζει το οικονομικό επιτελείο. Ούτε ότι ο τουρισμός, που εισφέρει κατά σχεδόν 20% στο ΑΕΠ της χώρας, θα καταβαραθρωθεί. Ούτε ότι θεσμικές λειτουργίες (όπως ας πούμε αυτές που συνδέονται με την εκπαίδευση και στις τρεις βαθμίδες της) θα ακυρωθούν με κόστος ιδιαίτερα υψηλό για το κοινωνικό σύνολο, περιλαμβανομένων και των ψυχολογικών επιπτώσεων σε παιδιά και γονείς, αλλά και στους εκπαιδευτικούς. Είναι, πρωτίστως, το γεγονός ότι την επόμενη μέρα θα χρειαστεί υπερπροσπάθεια για να υπάρξει ανασυγκρότηση, το βάρος της οποίας δεν είναι σίγουρο ότι θα μπορέσει να το σηκώσει μόνο ένα κόμμα ή μια μονοκομματική κυβέρνηση ακόμη κι αν είναι, όπως η υφιστάμενη, αυτοδύναμη.

Και ερχόμαστε έτσι στον τρίτο φόβο της κυβέρνησης, ο οποίος οπωσδήποτε συνδέεται με τα προηγούμενα. Εάν η κρίση παραταθεί και πέραν του Μαΐου θα υπάρξει κόπωση όχι μόνον στο σύστημα υγείας ή στην οικονομία, αλλά και στους πολίτες. Σήμερα η κυβέρνηση απολαμβάνει, όπως καταγράφουν και οι δημοσκοπήσεις, υψηλή δημοφιλία και τα μέτρα που λαμβάνονται τυγχάνουν της εγκρίσεως της πλειονότητας των πολιτών. Ο κίνδυνος είναι η δημοφιλία αυτή, την επόμενη ημέρα της κρίσης, να αποδειχθεί "άμμος στα χέρια" των κυβερνώντων. Γι' αυτό και ο πρωθυπουργός συνιστά, σύμφωνα με τις πληροφορίες, "χαμηλά την μπάλα" αφού αργεί ακόμη το σφύριγμα της λήξης στην υγειονομική και οικονομική κρίση. Η σούμα, ο απολογισμός, θα γίνει όταν η χώρα, οι πολίτες βγουν από την καραντίνα. Τότε θα μετρηθούν τα θύματα. Όχι μόνον οι βιολογικοί θάνατοι των ανθρώπων, αλλά και των επιχειρήσεων, των εργαζομένων και των νοικοκυριών. Και τότε οι αποφάσεις για την ανάταξη ενδεχομένως θα είναι εξίσου επώδυνες αφού, παρά τα όσα λέγονται, είναι δύσκολη η επιστροφή στην, πριν την κρίση, κανονικότητα. Μπορεί, σύμφωνα με έγκυρους αναλυτές, να χρειαστούν ακόμη και δύο χρόνια και υπό την προϋπόθεση ότι θα έχουν βρεθεί φάρμακα και εμβόλιο και ο κορονοϊός, μετά από μια σύντομη θερινή ανάπαυλα, δεν επιστρέψει δριμύτερος στα τέλη του Φθινοπώρου.

Ο τέταρτος φόβος της κυβέρνησης είναι μήπως στο μεταξύ η αντιπολίτευση μπει στον πειρασμό της κομματικής αντιπαράθεσης. Μέχρι τώρα οι ηγετικές ομάδες τόσο της αξιωματικής αντιπολίτευσης όσο και των υπολοίπων κομμάτων έχουν τηρήσει υπεύθυνη και συνετή στάση. Όσο όμως η κρίση διαρκεί και ο Κυριάκος Μητσοτάκης πολιτικά και επικοινωνιακά κυριαρχεί αρχίζουν, στο εσωτερικό των κομμάτων της αντιπολίτευσης, και αναπτύσσονται προβληματισμοί για τα όρια της "συμπληρωματικότητας" που επιδεικνύουν απέναντι στην κυρίαρχη κυβερνητική πολιτική. Ήδη δειλά δειλά, όπως έδειξε και η πρόσφατη, σε επίπεδο αρχηγών, συζήτηση στη Βουλή, οι τόνοι της κριτικής ανεβαίνουν. Σ' αυτή τη φάση είναι εστιασμένοι σε λάθη και παραλείψεις, τα οποία σε ορισμένες περιπτώσεις γίνονται αποδεκτά από την κυβέρνηση αφού οι υπουργοί λαμβάνουν (επι)διορθωτικά μέτρα. Εάν η κρίση διαρκέσει περισσότερον του αναμενομένου και υπάρξουν -ως είναι φυσικό άλλωστε σε μια κρίση διαρκείας- και λάθη χειρισμών από τον κυβερνητικό και κρατικό μηχανισμό, κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει, κάθε άλλο, η κριτική να γίνει περισσότερο έντονη και επιθετική.

Προσώρας, στην κυβέρνηση δεν (θέλουν να) σκέφτονται ότι η υγειονομική και οικονομική κρίση μπορεί να εκδηλώσει και πολιτικά συμπτώματα. Και ο λόγος είναι επειδή ακόμη δεν ξέρουν πότε η επιδημία, στα καθ' ημάς, θα κορυφωθεί. Και οι επιπλέον λόγοι είναι: Αφενός, επειδή η επαρχία, σε σχέση με τα αστικά κέντρα, βρίσκεται, σύμφωνα με τους ειδήμονες, μια με δύο εβδομάδες πίσω στην εκδήλωση των κρουσμάτων της νόσου. Και αφετέρου επειδή μαζικές κλειστές κοινωνικές δομές, όπως το στράτευμα, οι προσφυγικοί καταυλισμοί, οι φυλακές, τα ψυχιατρεία, οι οίκοι ευγηρίας ή κατηγορίες πληθυσμών σαν τους Ρομά, είναι εστίες που μπορεί να αποδειχθούν βραδυφλεγείς βόμβες. Και να τινάξουν στον αέρα την όντως υποδειγματική και πειθαρχημένη συμπεριφορά αυτοπεριορισμού άμα και εγκλεισμού, που επέδειξαν οι πολίτες, πειθαρχώντας στις αποφάσεις της πολιτείας.

Πάντως, οι συζητήσεις στο Μαξίμου, για το τι θα πράξουν μετά την αποδρομή του κορονοϊού είναι, όπως παραδέχεται και κορυφαίο κυβερνητικό στέλεχος, ακόμη "αχνές". Αυτό που πρέπει να απασχολεί το κυβερνητικό επιτελείο -και κατά τις πληροφορίες το απασχολεί και μάλιστα έντονα- είναι τι θα γίνει το Πάσχα. Παρά τις απαγορεύσεις δεν μπορεί να αποκλειστούν φαινόμενα απεθαρχίας είτε κληρικών είτε πιστών και ιδιαίτερα ηλικιωμένων την Μεγάλη Εβδομάδα είτε ακόμη και πολιτών που θα θελήσουν να τηρήσουν τα έθιμα και ιδιαίτερα των συναθροίσεων για το σούβλισμα του οβελία και το τσούγκρισμα των πασχαλινών αυτών. Ο κίνδυνος εξάπλωσης της επιδημίας μπορεί να μεγαλώσει εάν, λόγω των κλειστών εκκλησιών, υπάρξουν φαινόμενα μετάβασης κληρικών σε σπίτια προκειμένου πιστοί, η πλειοψηφία των οποίων (θα) συγκαταλέγεται και στην κατηγορία "ευπαθείς ομάδες" να μεταλάβουν τη θεία κοινωνία. Και φυσικά δεν σκέφτονται την πιθανότητα κάποιου εξτρεμισμού εκ μέρους της Τουρκίας. Όχι γιατί η εξ ανατολών απειλή δεν υφίσταται, αλλά γιατί στην κυβέρνηση η κυρίαρχη εκτίμηση είναι ότι ο Ερντογάν έχει αρκετά προβλήματα με τον κορονοϊό, τη Συρία και την αντιπολίτευση στη χώρα του. Δεν μπορεί -ούτε και θέλει λένε κάποιοι σοβαροί διπλωμάτες- να κάνει εξαγωγή της κρίσης, όπως κάποιοι ιδιοτελείς του εθνικισμού διαλαλούν. Παραφράζοντας τον στίχο του τραγουδιού θα λέγαμε... εγώ Χριστό και συ Αλλάχ όμως κι οι δυό μας αχ και βαχ από τον κορονοϊό.

• Ετικέτες: 
• Άνγκελα Μέρκελ
• Γερμανία
• ΕΕ
• ευρωομόλογο
• Ευρωπαϊκή Ένωση
• Κορωνοϊός
• κορωνοομόλογα
• κυβέρνηση
• Κυριάκος Μητσοτάκης
• πανδημία