Μια Κυριακή γεννήθηκε ο φασισμός. Ήταν μια Ανοιξιάτικη μέρα όταν ένα πλήθος από βετεράνους πολέμου, συνδικαλιστές και  περίεργους βάδιζε προς τη Ρώμη  για να ακούσει τον Μπενίτο Μουσολίνι. Στην Ευρώπη του Διαφωτισμού, σε μια ήπειρο που προσπαθούσε να βρει τον βηματισμό της, το αβγό του φιδιού έστησε την φωλιά του και άρχισε να απλώνεται. Όταν ξέσπασε ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, ο Μουσολίνι έγινε  θερμός υποστηρικτής της συμμετοχής της Ιταλίας. Η θέση του προκάλεσε την αποπομπή του από το Σοσιαλιστικό Κόμμα. Ο ίδιος πήγε στον πόλεμο και όταν επέστρεψε από το μέτωπο ίδρυσε  το φασιστικό κόμμα. Το φθινόπωρο του 1920 άρχισαν να κάνουν την εμφάνισή τους πρώτα στα χωριά και την ύπαιθρο οι μελανοχίτωνες. Με ρόπαλα και μαχαίρια εξαπέλυαν επιθέσεις εναντίον του `εσωτερικού εχθρού``, των συνδικαλιστικών, των απεργών, αλλά και αντιφρονούντων φίλων του. Οι φασίστες με ισχυρή χρηματοδότηση από τους ισχυρούς της χώρας, είχαν φτάσει να έχουν 200000 μέλη ενεργά. Τι ήταν αυτό που προσέλκυε τόσο μεγάλο αριθμό ανθρώπων ενώ την ίδια στιγμή η παραστρατιωτική οργάνωση του Κόμματος έγραφε τις πιο μελανές σελίδες στην ιστορία της ανθρωπότητας; Ιστορικοί και κοινωνιολόγοι θα υποστηρίξουν ότι ο Μουσολίνι κατάφερε να συγκινήσει τις μάζες και θρέψει τον ενθουσιασμό με ψευδαισθήσεις. Μπορεί κανείς να φανταστεί την εικόνα, τότε, που δεν υπήρχαν μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τις στρατιές των ανθρώπων που  στις 28 Οκτωβρίου του 1922 έφτασαν  με κάθε μέσο στη Ρώμη.
Εκείνη η  κακοσκηνοθετημένη παράσταση  με τα μαύρα πουκάμισα και το μίσος των μελανοχιτώνων εκτίναξε τη δημοτικότητα του φασιστικού κόμματος. Οι φασίστες όμως δεν ζητούσαν πολλά, τα ήθελαν όλα. Ο δικτάτορας που οδήγησε την Ιταλία στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο συμμάχησε με τον Χίτλερ. Μετά την στρατιωτική αποτυχία  σε Ελλάδα και Γιουγκοσλαβία ξεκινά  η αρχή του τέλους για τον Μουσολίνι και τος φασίστες του.
Η αποβίβαση των συμμάχων στη Σικελία το 1943 έστρεψε τους συντρόφους εναντίον του. Ο βασιλιάς της  Ιταλίας , διέταξε την σύλληψή του. Ο φίλος του ο Χίτλερ έστειλε αλεξιπτωτιστές και τον ελευθέρωσε. Τον έκανε μάλιστα και επικεφαλή κυβέρνησης της πόλης  Σαλό, στον Ιταλικό Βορρά. Στις  25 Απριλίου του 1945, ο Μουσολίνι και η ερωμένη του  Πετάτσι  μαζί με άλλα μέλη του φασιστικού κόμματος προσπάθησαν να περάσουν τα σύνορα  για την Ελβετία . Την πομπή οδηγούσαν γερμανικά αυτοκίνητα. Προτού περάσουν τα ιταλικά σύνορα, Ιταλοί παρτιζάνοι έκλεισαν το δρόμο με οδοφράγματα  και πήραν τον  Μουσολίνι. Τον πήγαν στο Ντόγκο . Ο Μουσολίνι και η Πετάτσι έμειναν εκεί μια νύχτα και μια μέρα.  Το Σάββατο 28 Απριλίου του 1945, ο Μουσολίνι και η Κλαρέτα Πετάτσι  έπεφταν νεκροί. Η εκτέλεσή τους μετατρέπεται σε λιντσάρισμα από τον όχλο . Η υποκατάσταση του κράτους από τους μελανοχίτωνες, οι φασιστικές νεολαίες με την άσκηση προπαγάνδας σε μικρές ηλικίες αποδεικνύουν ότι ο Μουσολίνι υπήρξε ένας δικτάτορας που κατέστρεψε τη χώρα.  Ο Μαρκ Μαζάουερ, φιλελεύθερος ιστορικός του 20^ου αιώνα στο βιβλίο του "Σκοτεινή Ήπειρος", υποστηρίζει  ότι ο φασισμός, νέο πολιτικό φαινόμενο του 20^ου αιώνα ,εφάρμοσε στην Ευρώπη, αυτά  που οι Ευρωπαίοι  έκαναν στις αποικίες. Ανάλογα  με την ιστορική συγκυρία και από τις διαφοροποιήσεις από χώρα σε χώρα ,ο φασισμός πήρε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του,αλλά όλα αυτά τα κινήματα είναι παραλλαγές του ίδιου ιστορικού φαινομένου.
Τον  Μεσοπόλεμο  ο φασισμός ήθελε να σώσει την Ευρώπη από τον Κομμουνισμό, τώρα ο σύγχρονος φασισμός επαγγέλλεται την σωτηρία από τους ξένους. Τα κοινωνικά στρώματα που έχουν γίνει φτωχότερα νιώθουν ότι απειλούνται και έτσι εύκολα ασπάζονται νεοφασιστικά κινήματα. Η πολυπολιτισμικότητα δεν αγγίζει εκείνους που έχουν χάσει το εισόδημά τους, έχουν δεδομένες νοοτροπίες και καταφεύγουν σε ιδεολογίες καταστολής και ξενοφοβίας. Δεν αρκεί μια δικαστική απόφαση για  να νικήσεις τον φασισμό.Ο Μάνος Χατζιδάκις ,τον Φεβρουάριο του 1993 έγραψε ένα κείμενο για το πρόγραμμα της  αντιναζιστικής συναυλίας που έδωσε η Ορχήστρα των Χρωμάτων με έργα του Κουρτ Βάιλ Λιστ και Μπάρτοκ : " ... Η μόνη αντιβίωση για την καταπολέμηση του κτήνους που περιέχουμε είναι η Παιδεία. Η αληθινή παιδεία και όχι η ανεύθυνη εκπαίδευση και η πληροφορία χωρίς κρίση και χωρίς ανήσυχη αμφισβητούμενη συμπερασματολογία. Αυτή η παιδεία που δεν εφησυχάζει ούτε δημιουργεί αυταρέσκεια στον σπουδάζοντα, αλλά πολλαπλασιάζει τα ερωτήματα και την ανασφάλεια. Όμως μια τέτοια παιδεία δεν ευνοείται από τις πολιτικές παρατάξεις και από όλες τις κυβερνήσεις ,διότι  κατασκευάζει ελεύθερους πολίτες μη χρήσιμους για το ευτελές παιχνίδι των κομμάτων και της πολιτικής…"