Η αρχή κάθε χρονιάς είναι πάντα ένα ορόσημο. Συμβατικό, αλλά σίγουρα σημαντικό. Όλοι μας αναλογιζόμαστε, συνειδητά ή ασυνείδητα, τον χρόνο που πέρασε, τους στόχους που υλοποιήθηκαν, τις στιγμές και τις εμπειρίες που μας προσέφερε. Όλα αυτά που έμελλε να γίνουν η σκευή του ίδιου μας του εαυτού. Νομίζω δεν υπάρχει έστω ένας άνθρωπος που τις ημέρες αυτές δεν στρέφει το βλέμμα του προς το παρελθόν, αναπολώντας τις στιγμές που πέρασαν και χάθηκαν. Γιατί ο χρόνος, τουλάχιστον όπως τον βιώνουμε και τον αντιλαμβανόμαστε, πάντα κινείται ευθύγραμμα σαν ένα βέλος σύμφωνα με τον Eddington. Ο χρόνος είναι μη αναστρέψιμος, τα πάντα περνάνε και τίποτα δεν μπορεί να γυρίσει πίσω.
Το 2020 ήταν μια χρονιά την οποία η ανθρωπότητα ανυπομονούσε να τη δει να μπαίνει για πάντα στο παρελθόν, να την δει να παρέρχεται. Οι λόγοι γνωστοί. Ωστόσο, στο τελείωμά της φαίνεται πως μας άφησε ένα δώρο. Τον τρόπο να σηκώσουμε το κεφάλι και να γιατρέψουμε όσα μας αρρώστησαν. Κυριολεκτικά και μεταφορικά.
Δεν είμαι ούτε γιατρός, ούτε νοσηλευτής, ούτε ειδικός στη φαρμακολογία. Από τη δική μου θέση το μόνο που μπορώ να κάνω είναι να εμπιστεύομαι τους ειδικούς σε ζητήματα για τα οποία το γνωστικό μου υπόβαθρο αδυνατεί να συλλάβει και να κατανοήσει. Και θεωρώ τη γενιά μας τυχερή, ακριβώς επειδή γαλουχήθηκε με μια νοοτροπία που έχει ως επίκεντρο τον επιστημονικό ορθολογισμό και σε μια κοινωνία που έχει εδώ και χρόνια κατορθώσει να καταστήσει σαφές στις πλατιές κοινωνικές μάζες ότι για όσα μας απασχολούν η επιστήμη είναι η πρώτη που δίνει, αν όχι τις απαντήσεις, τις κατευθυντήριες γραμμές. Η δύναμη του μεταφυσικού έχει υποχωρήσει. Ο θεός δεν επιτελεί ρόλο ουσιώδη στην καθημερινότητά μας, δεν προσφέρει λύσεις σε καταστάσεις χρήζουσες επιστημονικής ερμηνείας και επιμέλειας. Ο ρόλος του έχει πλέον περιοριστεί στα ζητήματα που αφορούν το επέκεινα, ενώ λειτουργεί και ως καταφύγιο, όταν αισθανόμαστε ανίσχυροι και απροστάτευτοι συνάμα. Η επιστήμη κινείται με ταχύτατους ρυθμούς, ανεξάρτητα από την ύπαρξη ή όχι του θεού, και τα επιτεύγματά της τα προσφέρει καθημερινά στην ανθρωπότητα. Ο παραγκωνισμός των μεταφυσικών φραγμών έχει απελευθερώσει τις δημιουργικές δυνάμεις της ανθρωπότητας.
Με ταχύτητα πρωτόγνωρη σήμερα μας προσφέρει μια πρώτη λύση, μια οδό διαφυγής μέσα στο αδιέξοδο που έχουμε βρεθεί. Πολλοί δηλώνουν επιφυλακτικοί. Είναι μια στάση λογική. Σίγουρα όλοι μας θα θέλαμε να είναι ένα εμβόλιο δοκιμασμένο σε βάθος χρόνου. Ωστόσο, καλό είναι να κρίνουμε με βάση τα δεδομένα που έχουμε διαθέσιμα. Ο ιός αυτός υπάρχει στη ζωή μας μόλις έναν χρόνο. Με ποια λογική απαιτούμε να έχουμε διαθέσιμη μια θεραπεία που να έχει αποδείξει σε βάθος χρόνου την επάρκειά της; Στον προβληματισμό αυτόν απάντηση λαμβάνουμε από τον τεκμηριωμένο λόγο των ειδικών, αυτών που για έναν χρόνο έχουν θέσει τη ζωή τους στο περιθώριο, ώστε να βρουν το φως μέσα στο σκοτάδι που ζούμε. Και αν σύσσωμη η επιστημονική κοινότητα θεωρεί το εμβόλιο ασφαλές και ικανό να αντιμετωπίσει τον ιό, τότε ποιον αντίλογο μπορούμε να αντιτάξουμε; Ή ποια άλλη λύση έχουμε να δώσουμε; Ακόμα και αν ο μαζικός εμβολιασμός είναι ένας τρόπος να κερδίσει η επιστημονική κοινότητα λίγο περισσότερη πίστωση χρόνου για μια ακόμα πιο αποτελεσματική θεραπεία, δεν θα το έκανε θέτοντας σε κίνδυνο την ανθρώπινη ζωή. Άρα το εμβόλιο αυτό είναι σίγουρα μια λύση, τουλάχιστον η καλύτερη και ασαφαλέστερη διαθέσιμη μέχρι την επόμενη.
Κάποιοι από εμάς κλείνουν το μάτι με μια ειρωνική δυσπιστία. Είναι αυτοί που «γνωρίζουν» ότι το παιχνίδι είναι στημένο, ότι κάτι κρύβεται από πίσω. Ότι δεν υπάρχει ιός ή ότι υπάρχει αλλά δεν είναι φονικός. Ως προς αυτό δεν έχουν καταλήξει ακόμα. Παρατήρησαν μάλιστα ότι οι αρχηγοί κρατών, όπως ο Μπάιντεν και ο Μητσοτάκης, εμβολιάστηκαν όχι με το εμβόλιο της Pfizer αλλά με φυσικό ορό. Έπρεπε με τον τρόπο αυτόν να συμβάλουν, ως πειθήνια όργανα, στην εδραίωση της νέας τάξης πραγμάτων που φέρνει ο Μπιλ Γκέιτς και η παρέα του. Στις θεωρίες τους αυτές αναζητούν και επιστημονική τεκμηρίωση στις «υποτιθέμενες» έρευνες αντισυμβατικών γιατρών, των οποίων ο λόγος φιμώνεται παρότι διακινείται ελεύθερος, σχήμα οξύμωρο εδώ.
Είναι αλήθεια πως ο ανθρώπινος νους είναι πάντα ευήκοος σε θεωρίες συνωμοσίας, ειδικά σε περιόδους έντονης κρίσης. Παρόλα αυτά, εδώ καλό είναι να σκεφτούμε με βάση τη λογική. Είναι αλήθεια πιθανό να γίνει όλος ο κόσμος, ή τουλάχιστον ο δυτικός κόσμος, ένα πειραματόζωο; Και, αν ναι, με ποιον σκοπό; Τι έχει να κερδίσει ο όποιος δόλιος νους από το σχέδιο αυτό; Σίγουρα μια πιο ορθολογική απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι η εξής απλή: «χρήματα, δισεκατομμύρια ευρώ/δολλάρια». Κανείς δεν το αμφισβητεί αυτό, άλλωστε οι μεγάλες φαρμακοβιομηχανίες είναι αυτό ακριβώς που λέει το όνομά τους: βιομηχανίες που στοχεύουν στο κέρδος. Είναι όμως ο καίριος προβληματισμός της περιόδου που διανύουμε το πόσα χρήματα θα εξασφαλίσει η Pfizer, η Moderna κ.λπ. ή το κατά πόσον μπορούν να δώσουν ένα τέλος στον εφιάλτη που ζούμε;
Το 2020 ημερολογιακά ολοκληρώθηκε, μας κληροδότησε ωστόσο ένα πρόβλημα που έχει τη δυνατότητα να γίνει κινητήριος δύναμη για το μέλλον. Γιατί, όταν το πρόβλημα θα έχει πλέον λυθεί, όταν θα έχουμε θεραπευθεί, τότε η πίστη μας στον επιστημονικό ορθολογισμό θα είναι ακόμα πιο εδραιωμένη. Και οι ισχυροί του κόσμου θα είναι σε θέση -και επικοινωνιακά πλέον- να της παραχωρήσουν ακόμα περισσότερη αυτονομία. Οι προκλήσεις που έχει η ανθρωπότητα μπροστά της είναι πολλές –και σε όλες η επιστημονική κοινότητα έχει κρούσει προ πολλού τον κώδωνα του κινδύνου. Η φωνή της θα γίνει ακόμα πιο ισχυρή, η απήχησή της μεγαλύτερη.
Το 2020 έκλεισε και κατέδειξε για μια ακόμα φορά ότι η ανθρωπότητα προχωρά προς το μέλλον κάνοντας το ανέφικτο εφικτό. Ποιος περίμενε ότι θα ήμασταν σε θέση τόσο γρήγορα να παρασκευάσουμε ένα θεραπευτικό σκεύασμα για την αντιμετώπιση της πανδημίας; Το 2021 έχει έρθει και θα είναι μια χρονιά σίγουρα παράξενη. Ωστόσο, το φως ήδη φαίνεται. Και κάνει ακόμα πιο εμφανή νέα στοιχήματα που πρέπει να κερδηθούν.

*Ο Βασίλης Νάστος είναι φιλόλογος-εκπαιδευτικός.