ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟΙ

"Πατριωτισμός" VS "Εθνικισμός" και ο πατέρας της ελληνικής Δημοκρατίας, Αλέξανδρος Παπαναστασίου...

Θάλασσα από μελάνι έχει χυθεί και χιλιάδες σελίδες έχουν, πράγματι, γραφτεί ώστε, τοιουτοτρόπως, οι ειδικοί της Ιστορίας, οι πολιτικοί, οι διανοούμενοι αλλά και πιο απλοί άνθρωποι να εξειδικεύσουν τις έννοιες, τους όρους και να διαχωρίσουν επιτέλους, μεταξύ τους, τούς αμφίσημους όρους μεταξύ του "Πατριωτισμού" και του "Εθνικισμού"....

Μολαταύτα, ακόμη και σήμερα, όπου τα εργαλεία μια τέτοιας λεπτής θεωρητικής "διευθέτησης" έχουν πολλαπλασιαστεί, καίτοι στον όλον χώρο εισήλθαν κι άλλες -πιο σύγχρονες, σύνθετες και αποτελεσματικές επιστήμες, δεν έχει ξεκαθαριστεί με σαφήνεια τι είναι το ένα και τι είναι το άλλο (!), καθώς, κι αυτοί που πάντα πίστευαν και πρότασσαν έναν εθνικισμό που κατέληγε, αλίμονο, στα γνωστά και μη εξαιρετέα εξτρεμιστικά χαρακτηριστικά, θεωρούσαν ως πρωτεϊκή αρχή και βάση της ιδεολογίας τους, την μεγάλη αγάπη και το ενδιαφέρον τους, για την έννοια "Πατρίδα"...

Ωστόσο, κι επειδή το ίδιο ζήτημα ήταν πάλι στην επικαιρότητα πριν από, περίπου, 100 χρόνια, όταν οι Έλληνες και το ελληνικό κράτος γιόρταζαν περιχαρείς -ίσως και εκστασιασμένοι, τα πρώτα 100 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση, ενδεικτική είναι η προσπάθεια απάντησης που επιχείρησε και τελικά κατάφερα να αποδώσει -ναι εκείνος, που σε όλη του τη ζωή εργάστηκε με πάθος για το ιδεώδες της Δημοκρατίας ενάντια σε κάθε είδους μοναρχικές και δεσποτικές αντιλήψεις και πρακτικές του καιρού του : ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου. Ο Άνθρωπος που δικαίως ονομάστηκε αργότερα "Πατέρας της Ελληνικής Δημοκρατίας", καίτοι ήταν όντως εκείνος που ανακήρυξε ιστορικά (κατά την περίοδο μετά την Μικρασιατική Καταστροφή) το τέλος της Μοναρχίας και την εγκαθίδρυση του δημοκρατικού πολιτεύματος στην Ελλάδα...

Γράφει, λοιπόν, με ενάργεια ο πολύς, όντως, Παπαναστασίου* πως : "Όταν ένας λαός αισθανθεί βαθιά την κρίση, τα αδιέξοδα ή την καταστροφή που έχει επιφέρει μια πολιτική κατάσταση σύμφωνα την κλασσική έννοια, τότε, η έσχατη, η μόνη δράση ανάσχεσης που έχει την δυνατότητα να αναπτύξει (σ.σ.: για να επιβιώσει και να παλέψει την σωτηρία του) καλείται Εθνικισμός. Ο Εθνικισμός δεν είναι ιδεολογία, είναι ένα καθολικό συναίσθημα : όσο πιο βαθύς και μακρύς είναι ένας πολιτισμός τόσο πιο πηγαίο και θερμό είναι τούτο. Άρα, ταυτίζεται (εξ αρχής) με την αγάπη, τον καθήκον προς τον τόπο και την πατρίδα, είναι πατριωτισμός."...

Βέβαια, στα χρόνια του Παπαναστασίου που, ως γνωστόν, ήταν και κοινωνιολόγος και γνώριζε άριστα τους ορισμούς και τις θεωρήσεις επί όλων των θεμάτων, όλα ήταν διαφορετικά - αρκεί να αναφερθεί, ότι ο πρώιμος Μπ. Μουσουλίνι (ο κινηματίας, ο εμπνευστής της "Πορείας προς στην Ρώμη" - όχι ο κατοπινός φασίστας και δικτάτορας) υπήρξε ίνδαλμα και πρότυπο ακόμη και για τους πιο δημοκρατικούς ηγέτες και πνευματικούς ανθρώπους της εποχής (βλ. : Βενιζέλος, Πλαστήρας, Δραγούμης κ.λπ.)...

Ωστόσο, στη εποχή μας αυτά - τούτα τα δεδομένα και οι εν δυνάμει κλιμακώσεις και εξελίξεις τους τείνουν να αλλάξουν θεμελιωδώς, καθώς, η βάση και η καρδιά όλων αυτών υπήρξε επί μακρώ το "υποκείμενο" που αναδύθηκε μετά τον Διαφωτισμό και την Γαλλική Επανάσταση : Το "Έθνος - Κράτος" αλλοιώθηκε, έπαψε να υφίσταται ως είχε ή και έχει καταρρεύσει μπροστά στην μείζονα δυναμική και πρόκληση της εποχή μας που δεν είναι άλλη από μια Παγκόσμια Ανοιχτή Ελευθεροκοινωνία (σ.σ.: το επέκεινα, τρόπον τινά, αυτού που ιχνηλατείται σαν παγκοσμιοποίηση ) καταργεί, εκ των ων ουκ άνευ, κρίσιμες ιστορικές παρακαταθήκες όπως τα σύνορα, οι θρησκείες οι όποιες πλούσιες τοπικές πολιτιστικές κληρονομιές...

Όθεν, καλούμαστε να συλλογιστούμε να στοχαστούμε ή να αναστοχαστούμε κιόλας, για το τι είναι αγάπη και καθήκον προς τον τόπο και την πατρίδα ή, τελικά, τι είναι και πως ορίζεται στις μέρες μας η έννοια "Πατρίδα". Όσο δύσκολο και αν φαντάζει το πρόβλημα, άλλο τόσο εύκολα -όχι όμως και απερίσπαστα τουλάχιστον αυτή την στιγμή-, απαντιέται αν λάβουμε υπόψη μας την πορεία του Ελληνισμού στον συνολικό Χώρο και Χρόνο και το τι ήταν, επιτέλους, οι Έλληνες πριν δημιουργήσουν το μικρό (...πλην τίμιο όπως αποδέχτηκαν εν καιρώ) κράτος τους!
Και, είναι σαφές, εκείνο που βρίσκουμε είναι πως Έλληνες ήταν πάντα η διασπορά και ο οικουμενικός Ελληνισμός όπου αυτός έδρασε κι έλαμψε (εκτός του στενού γεωγραφικού πλαισίου που, είναι γεγονός, απ' την στιγμή που δημιουργήθηκε δεν τα πήγε και τόσο καλά) . Επομένως, πατρίδα μας ήταν, είναι και είναι πάντα η Οικουμενική Ελλάδα, ήγουν ο Οικουμενικός Ελληνισμός χωρίς σύνορα και περιχαρακώσεις που θα σταθεί και θα πορευτεί με τον πολιτισμό του σε όλη την Γη. Κάπως πιο σύνθετα κι αλληγορικά, λοιπόν, Πατρίδα μας είναι όλη η Γη. Όπως, άλλωστε, όλων των ανθρώπων που, πλέον, είναι αναγκαίο και απαραίτητο να συλλογούνται και "ελεύθερα", αλλά, και πιο "πλανητικά" για να θυμηθούμε το πόσο επίκαιρος και καταλυτικός ήταν ο μακρινός λόγος του Έλληνα φιλόσοφου της αποδημίας, Κώστα Αξελού...

______________________
*"Ο ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΣ και άλλα κείμενα" του Αλέξανδρου Παπαναστασίου - Εκδόσεις : Ευρασία 2009.

Δεν υπάρχουν ακόμη σχόλια.

Υποβολή απάντησης

Παρακαλώ εισάγετε το σχόλιο σας εδώ.
Παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ.
Παρακαλώ εισάγετε το email σας εδώ.