ΚΟΣΜΟΣ
Η προέλευση του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος
Τι πρέπει να γνωρίζετε για το πυρηνικό δυναμικό του Ιράν εν μέσω ισραηλινών απειλών για χτύπημα
Το Ισραήλ φέρεται να υπαναχώρησε από τα σχέδιά του να στοχεύσει τις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν μετά την ιρανική πυραυλική επίθεση της περασμένης εβδομάδας, με δημοσίευμα των NYT να αναφέρει τη Δευτέρα ότι αξιωματούχοι των ΗΠΑ γνωστοποίησαν στο Τελ Αβίβ ότι τα σχέδιά τους θα μπορούσαν να «βυθίσουν την περιοχή σε έναν πόλεμο πλήρους κλίμακας».Πόσο σημαντικές είναι οι πυρηνικές δυνατότητες του Ιράν και για ποιο λόγο χρησιμοποιούνται; Να τι πρέπει να γνωρίζετε:
Ο επικεφαλής του Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας του Ιράν Μοχάμαντ Εσλάμι ανακοίνωσε νωρίτερα φέτος ότι η Ισλαμική Δημοκρατία θα κατασκευάσει τέσσερις αντιδραστήρες ισχύος 1.250 MW σε ένα μεγάλο νέο πυρηνικό εργοστάσιο στην επαρχία Χορμοζγκάν κατά την επόμενη δεκαετία, με το έργο ύψους 20 δισ. δολαρίων να αναμένεται να παράγει περίπου 20.000 MW ενέργειας έως το 2041. Στα τέλη του 2022 ξεκίνησε η κατασκευή του μικρότερου πυρηνικού σταθμού Darkhovin με αναμενόμενη παραγωγική ικανότητα 300 MW στην επαρχία Khuzestan.
Το Ιράν διαθέτει μια σειρά από άλλες πυρηνικές εγκαταστάσεις εκτός από τους πυρηνικούς σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων τριών ερευνητικών αντιδραστήρων (στην Τεχεράνη, το Αράκ και το Ισφαχάν, αντίστοιχα), δύο εγκαταστάσεων εμπλουτισμού ουρανίου, στο Νατάνζ και το Φορντόου, και ορυχεία ουρανίου στο Σαγκάντ και το Γκινέ.
Το Ιράν διαθέτει επίσης μια ακμάζουσα πυρηνική εκπαιδευτική υποδομή, με την πυρηνική μηχανική να διδάσκεται σε έως και δύο δωδεκάδες πανεπιστήμια, και σημαντικούς πόρους αφιερωμένους στο τεχνολογικό και βιομηχανικό μέτωπο για τη μεγιστοποίηση της πυρηνικής ανεξαρτησίας.
Προέλευση του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος
Εξερευνώντας την πυρηνική τεχνολογία από τη δεκαετία του 1950 στο πλαίσιο του χρηματοδοτούμενου από τις ΗΠΑ προγράμματος «Atoms for Peace», το Ιράν εντάχθηκε τελικά στο κλαμπ των ειρηνικών δυνάμεων πυρηνικής ενέργειας το 2011 με την έναρξη λειτουργίας του πυρηνικού σταθμού παραγωγής ενέργειας Bushehr. Η κατασκευή της εγκατάστασης αξίας 4-6 δισ. δολαρίων ξεκίνησε το 1975 με τη βοήθεια δυτικογερμανικών εργολάβων, αλλά πάγωσε το 1979 μετά την ιρανική επανάσταση.
Η κατασκευή συνεχίστηκε τη δεκαετία του 1990 με τη βοήθεια της Ρωσίας, με Ρώσους ειδικούς να διευκολύνουν την εγκατάσταση ενός μοναδικού αντιδραστήρα VVER-1000 ισχύος 1.000 MW, ο οποίος σήμερα καλύπτει έως και το 2% των αναγκών του Ιράν σε ηλεκτρική ενέργεια. Η κατασκευή δύο επιπλέον VVER-1000 στο Bushehr ξεκίνησε το 2021, ενώ αργότερα θα μπορούσαν να προστεθούν έως και έξι ακόμη.
Άκαρπες διαπραγματεύσεις και προκατειλημμένες κατηγορίες
Δεκαετίες εντάσεων με το Ισραήλ και τις ΗΠΑ έχουν καταστήσει μια πιθανή στρατιωτική συνιστώσα του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος κεντρικό θέμα συζήτησης στους διπλωματικούς κύκλους, με τη συμφωνία για το Κοινό Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης (JCPOA) που υπεγράφη το 2015 από το Ιράν, τις ΗΠΑ, τη Ρωσία, την Κίνα, το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γαλλία, τη Γερμανία και την ΕΕ για τον περιορισμό των ιρανικών δραστηριοτήτων πυρηνικού εμπλουτισμού με αντάλλαγμα την ελάφρυνση των κυρώσεων.
Οι ΗΠΑ αποχώρησαν από το σύμφωνο το 2018 με εντολή του Ισραήλ και οι συνομιλίες για την επιστροφή της Ουάσινγκτον στη συνθήκη κατέρρευσαν, εν μέρει λόγω της άρνησης της κυβέρνησης Μπάιντεν να αφαιρέσει το Σώμα Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης του Ιράν (IRGC) από έναν κατάλογο κυρώσεων.
Το Ιράν υπέγραψε οικειοθελώς τη συμφωνία JCPOA, καθώς οι ανώτατοι ηγέτες του έχουν εκδώσει θρησκευτικά διατάγματα που κρίνουν την ανάπτυξη όπλων μαζικής καταστροφής απαγορευμένη από το Ισλάμ. Παρ' όλα αυτά, Αμερικανοί και κυρίως Ισραηλινοί αξιωματούχοι κατηγορούν τακτικά το Ιράν ότι επιδιώκει τη βόμβα, με τον επί μακρόν Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου να ισχυρίζεται ότι το Ιράν απέχει «μήνες ή εβδομάδες» από την κατασκευή πυρηνικής βόμβας από τη δεκαετία του 1990, μετατοπίζοντας το χρονικό πλαίσιο κάθε φορά που η προφητεία του αποτυγχάνει να υλοποιηθεί.
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας, το Ιράν διαθέτει περίπου 5.750 κιλά εμπλουτισμένου ουρανίου, συμπεριλαμβανομένων περίπου 165 κιλών ουρανίου εμπλουτισμένου σε καθαρότητα έως 60%.
Εν μέσω κλιμάκωσης των εντάσεων και του κινδύνου ενός ολοκληρωτικού πολέμου μεταξύ Ιράν και Ισραήλ, δυτικά και ισραηλινά μέσα ενημέρωσης, αξιωματούχοι και δεξαμενές σκέψης έχουν βγει από το προσκήνιο για να παροτρύνουν το Ισραήλ ή τις ΗΠΑ να χτυπήσουν τις πυρηνικές εγκαταστάσεις της Ισλαμικής Δημοκρατίας πριν η Τεχεράνη κατασκευάσει τη βόμβα. Την περασμένη εβδομάδα, το περιοδικό Foreign Policy δημοσίευσε ένα προκλητικό άρθρο με τίτλο «Η υπόθεση της καταστροφής του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν τώρα».
Αλλά ο διευθυντής της CIA Γουίλιαμ Μπερνς δήλωσε τη Δευτέρα ότι δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι το Ιράν θέλει να κατασκευάσει πυρηνικό όπλο. Οι Ιρανοί ηγέτες έχουν περάσει δεκαετίες τονίζοντας ότι θεωρούν το συμβατικό πυραυλικό οπλοστάσιό τους ως το κορυφαίο αποτρεπτικό τους μέσο κατά της επιθετικότητας.