Οι δύο περίπου αιώνες που μας χωρίζουν από τις πρώτες τοποθετήσεις του Μαρξ και ένας αιώνας περίπου από τις προσπάθειες του Λένιν καθώς και όσα μεσολάβησαν από τότε αποτελούν σίγουρα πλεονέκτημα για να κρίνουμε τους φορείς που επιχείρησαν να τους επικαλεσθούν στο θεωρητικό και πολιτικό επίπεδο.
Είναι σαφές επίσης ότι μπορούμε να εντοπίσουμε και σοβαρά λάθη στο Μαρξ και πολύ περισσότερο στο Λένιν. Ωστόσο σε σχέση με τους πολιτικούς φορείς της αριστεράς που τους επικαλέσθηκαν πιστεύω ότι ήταν άγιοι. Συνοπτικά (αλλά όχι βιαστικά):

1. Η Αριστερά ως θεωρία και πολιτική (άλλο ζήτημα οι αριστεροί) τελικά πέρασε και δεν κόλλησε από τις βασικές μαρξικές ιδέες. Παρέμεινε στο πολιτικό επίπεδο κυρίως μια εκδοχή του γιακωβινισμού και οργανώθηκε κυρίως πάνω στις αδύναμες πλευρές του Μαρξ και του Λένιν (δικτατορία του προλεταριάτου, κόμμα νέου τύπου). Αν σκεφτεί κανείς ότι ο Μαρξ προέβαλε τη δικτατορία του προλεταριάτου σε συνδυασμό με το μαρασμό του κράτους θα διαισθανθεί τι κατάλαβαν οι διάφορες εκδοχές του σταλινισμού αλλά και της σοσιαλδημοκρατίας.

2. Ο Μαρξ με το κολοσσιαίο θεωρητικό του έργο «ΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ» αν μη τι άλλο έθεσε τις βάσεις μια άλλης Πολιτικής Οικονομίας. Αντ’ αυτού αυτό που έγινε πολιτική απ’ την αριστερά ήταν είτε ο κρατικός καπιταλισμός (δηλαδή το κράτος –κόμμα στη θέση του ιδιωτικού κεφαλαίου, βλέπε σοβιετικό καθεστώς) είτε, η άλλη όψη του φιλελευθερισμού, ο κευνσιανισμός (δηλαδή κρατικές επενδύσεις κλέβοντας, με δανεικά κι αγύριστα, την επόμενη γενιά)

3. Παραποίηση και στρέβλωση της εργατικής τάξης. Ο Μαρξ μίλαγε για παραγωγούς – δημιουργούς και όχι για μισθωτούς, τους οποίους άλλωστε θεωρούσε ως τους κατεξοχήν αλλοτριωμένους. Για την αριστερά αυτό μεταφράστηκε ότι ο οικονομικά ριγμένος, και μόνο εξ αυτού του λόγου, καθίσταται .. πρωτοπορία καθώς και ότι ο καλός επιχειρηματίας είναι ο νεκρός επιχειρηματίας.

4. Η κυριαρχία στην αριστερή πολιτική και ιδεολογία του μετωπισμού, του οικονομισμού, του επιστημονισμού, του δογματικού διαφωτισμού-ορθολογισμού και του θετικισμού επισφράγισαν την ιστορική της αδυναμία να πρωτοπορήσει στο μέλλον καθώς απέκτησε και εκλεκτικές συγγένειες με τον φιλελευθερισμό-ατομισμό.

5. Η αριστερά σήμερα καταγράφει τα αδιέξοδα στο πολιτικό τόξο από την (ουσιαστικά φιλελεύθερη) σοσιαλδημοκρατία έως την σοβιετική-σταλινική εκδοχή. Μ' ένα χαρμάνι απ’ αυτά και κάπου ανάμεσα τους παραδέρνει και περιφέρει το θνησιγενές της αίτημα να ηγηθεί. Συνιστά ωστόσο ιστορικά τη ΛΑΘΟΣ απάντηση στο ΛΑΘΟΣ σύστημα.

6. Η κοινωνία σε κατάσταση προχωρημένης σύγχυσης και σε Βαβέλ «συνεννοήσεις» αδυνατεί να φωτιστεί και να φωτίσει. Αποφεύγει όπως ο διάολος το λιβάνι τις ΕΥΘΥΝΕΣ της. Την επώδυνη αναζήτηση μιας νέας Πολιτικής Ταυτότητας. Γι’ αυτό μέχρι στιγμής καλοβλέπει (με το ένα μάτι) τις εναλλαγές επί τ’ αυτά. Αδυνατεί να δει ότι τα μισά απ’ τα ζητούμενα τα έχουμε και βρίσκονται στα καλά των παραπάνω στραβών (αν βεβαίως ξεστραβωθούμε καταλλήλως) και τα άλλα μισά πρέπει να τα φτιάξουμε εξ αρχής.

7. Εκατό χρόνια μετά τη ρωσική επανάσταση το μόνο που μας μένει είναι να αλλάξουμε επανάσταση: "Ό,τι τοκίστηκε σε αλλότρια όνειρα, από τη λάμψη του χόλυγουντ και τον παράδεισο των γκουλάγκ ως τις πολύμορφες διεκδικητικές λατρείες των δύο αυτών φαντασμάτων που μασκαρεύτηκαν τον προοδευτισμό, γελοιοποιείται και καταρρέει" (Δ. Τζουβάνος, "ΚΡΙΣΗ κι Από-κριση" εκδόσεις Φυλλομάντης, 2010).