ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟΙ

«Κεντροαριστερά», «κοινωνικό Κέντρο» και οι εθνικές εκλογές

Είναι κρίμα να υπάρχουν εντάσεις στην πολιτική ζωή όταν υπάρχουν σημεία επαφής -και αναφέρομαι αποκλειστικώς στα κόμματα του δημοκρατικού τόξου. Ο δημοκρατικός πολιτικός κόσμος πρέπει και εάν δεν μπορεί να συνεννοηθεί, τουλάχιστον να αντιδικεί με αξιοπρεπή πολιτικό λόγο. Με τούτη την εισαγωγική παρατήρηση, και με δεδομένες τις τρέχουσες πολιτικές εξελίξεις, υπ’ όψιν τα εξής, τα οποία σε κάθε περίπτωση θα αποτελέσουν αντικείμενο των προεκλογικών διενέξεων και αντιπαραθέσεων, οψέποτε λάβουν χώρα οι εθνικές εκλογές:

Τα ατομικά, πολιτικά και κοινωνικά δικαιώματα

Αναμφισβήτητο είναι ότι ο «νεοφιλελευθερισμός» βάλλει κατά των «κοινωνικών δικαιωμάτων». Ωστόσο ο σύγχρονος νομικός και πολιτικός πολιτισμός με βάση την Αρχή του Κράτους Δικαίου, για μια δικαιοκρατικά οργανωμένη εξουσία, επιβάλλει η εξουσία αυτή να είναι: α) κανονιστικά οριοθετημένη και β) θεσμικά αντισταθμισμένη.
Η νομική επιστήμη και η κρατούσα πολιτική άποψη του «λεγόμενου δυτικού πολιτισμού», έχουν διαμορφώσει την παραδοσιακή «τριπλή διάκριση» των συνταγματικών δικαιωμάτων. Έτσι, τα δικαιώματα διακρίνονται σε «ατομικά», «πολιτικά» και «κοινωνικά». Αυτή είναι η βασική διάκριση των θεμελιωδών δικαιωμάτων η οποία έχει ως εξής:
1) Τα ατομικά δικαιώματα προκύπτουν από την «αρνητική κατάσταση» (status negativus), όπου το περιεχόμενο των δικαιωμάτων αυτών, είναι «αρνητικό». Δηλαδή, γεννάται αξίωση η οποία επιβάλλει την «αποχή» της κρατικής εξουσίας από επεμβάσεις.
2) Τα πολιτικά δικαιώματα προκύπτουν από την «ενεργητική κατάσταση» (status activus) όπου το περιεχόμενο των δικαιωμάτων αυτών, είναι «ενεργητικό». Δηλαδή, τα άτομα έχουν δικαίωμα συμμετοχής στην άσκηση της κρατικής εξουσίας.
3) Τα κοινωνικά δικαιώματα προκύπτουν από την «θετική κατάσταση» (status positivus), όπου το περιεχόμενο των δικαιωμάτων αυτών είναι «θετικό». Δηλαδή, τα άτομα ως φορείς του δικαιώματος απαιτούν από το κράτος ορισμένες κοινωνικές παροχές. Ως εκ τούτου το κράτος επιβάλλεται να προβεί σε θετική ενέργεια για την υλοποίηση «συγκεκριμένου έννομου αγαθού».

Τα κοινωνικά δικαιώματα και η εκάστοτε κοινοβουλευτική πλειοψηφία

Το «κοινωνικό κεκτημένο» όμως, παρά την τυπική αναγνώρισή του από τους συνταγματικούς κανόνες, δεν συνεπάγεται και εξαναγκασμό του κράτους. Πράγματι υφίσταται αυτή η «αντίφαση». Και τούτο γιατί το ιδρυθέν π.χ. δικαίωμα για απόκτηση κατοικίας δεν παράγει αυτοδικαίως και δικαίωμα αξίωσης προς το κράτος. Ο εκάστοτε δε Κοινός Νομοθέτης, δηλαδή η εκάστοτε πλειοψηφία στη Βουλή, έχει τη δυνατότητα να διαμορφώσει κανόνες που μπορεί να μεταβάλουν τα κοινωνικοικονομικά δεδομένα. Ως εκ τούτου:
α) το δικαίωμα στην παιδεία (άρθρο 16 του Συντάγματος),
β) το δικαίωμα για την προστασία της οικογένειας (άρθρο 21 παρ. 1 του Συντάγματος)
γ) το δικαίωμα των ατόμων για τα οποία θα πρέπει να υπάρξει ειδική φροντίδα του κράτους π.χ. πολύτεκνες οικογένειες κλπ.
δ) το δικαίωμα στην υγεία (άρθρο 21 παρ. 3 του Συντάγματος)
ε) το δικαίωμα για την απόκτηση κατοικίας (άρθρο 21 παρ. 4 του Συντάγματος),
στ) το δικαίωμα στην εργασία (άρθρο 22 παρ. 1 του Συντάγματος),
ζ) το δικαίωμα για κοινωνική ασφάλιση (άρθρο 22 παρ. 4 του Συντάγματος) κλπ., αφορούν θεσπισμένα μεν και αναγνωρισμένα κοινωνικά δικαιώματα, χωρίς όμως, να υφίσταται δυνατότητα για την κατευθείαν αξίωσή τους.

Η πολιτική βούληση

Από τα προαναφερόμενα προκύπτουν τα εξής:
• Ως προς την εσωτερική έννομη τάξη τα κοινωνικά δικαιώματα ως «κοινωνικό κεκτημένο», παρά το ότι ιδρύονται με τους συνταγματικούς κανόνες, εν τούτοις ως προαναφέρεται σχετικοποιείται η δυνατότητα επιβολής τους. Επ’ αυτού δε ευρίσκει έρεισμα η πολιτική αποδυνάμωσης του δικαιώματος.
• Οι κανόνες όμως αυτοί επειδή σχετικοποιούνται λόγω της έλλειψης της κατ’ ευθείαν αξίωσής τους, καθιστούν σαφές ότι η προστασία του ανθρώπου ως φορέα δικαιωμάτων υπάγεται στην πολιτική βούληση της εκάστοτε άρχουσας ιδεολογίας. Στην υπαγωγή δε αυτή ευρίσκει κατ’ αρχήν έρεισμα «νομιμοποίησης» ο «νεοφιλελευθερισμός». Επ’ αυτής δε της «νομιμοποίησης» εδράζεται το «δόγμα Τ.Ι.Ν.Α.» (There Is No Alternative), ότι δηλαδή δεν υπάρχει εναλλακτική ή άλλως ότι βρισκόμαστε ενώπιον μονόδρομου.

Για το κοινωνικό κράτος Δικαίου

Παρά ταύτα, προοδευτική κατεύθυνση, επιλεγόμενη και ως «κεντροαριστερά» ή άλλως με ευρύτερη έννοια του όρου ως «κοινωνικό κέντρο» μπορεί να αναδειχθεί εντός του όλου συστήματος (του «αμιγώς αστικού κράτους»), προκειμένου να αποκτήσουν ουσιαστικό περιεχόμενο τα «κοινωνικά δικαιώματα». Η πολιτική για μια προοδευτική κατεύθυνση μπορεί να προκύψει με την ανένδοτη υπεράσπιση και ισχυροποίηση των δύο προαναφερομένων εννόμων αγαθών: των ατομικών και πολιτικών δικαιωμάτων. Συνεπώς η προστασία των κοινωνικών δικαιωμάτων επαφίεται αμιγώς στις δημοκρατικές δυνάμεις. Προς την κατεύθυνση αυτή η πολιτική εκπροσώπηση που υπηρετεί τα κοινωνικά δικαιώματα, μπορεί να καταστεί πλειοψηφικό ρεύμα και να αναδείξει ως άρχουσα ιδεολογία το κοινωνικό κράτος δικαίου, ως θεσμικό αντιστάθμισμα ανάμεσα στο εκκρεμές: της κοινωνικής συνοχής και της ελεύθερης αγοράς.
Προφανώς δυνάμεις της «κεντροαριστεράς» υφίστανται εντός του ΣΥΡΙΖΑ, ενώ η παραδοσιακή «ριζοσπαστική αριστερά» δεν αντιδικεί ουσιωδώς με το εντός του ΣΥΡΙΖΑ «κεντροαριστερό ρεύμα». Ομοίως δυνάμεις του «κοινωνικού κέντρου» λειτουργούν και εντός της Νέας Δημοκρατίας με κυρίως έκφραση τη λεγόμενη «Καραμανλική πτέρυγα». Όμως προς το εντός της Νέας Δημοκρατίας συγκεκριμένο δυναμικό αντιδικούν οι πρόδρομοι του «νεοφιλελευθερισμού», καθώς και το εκ της «άκρας δεξιάς» προερχόμενο πολιτικό προσωπικό. Αυτή η διαπίστωση είναι «κοινός τόπος».
Τούτων δοθέντων: όσο το ΚΙΝΑΛ δεν μπορεί να ανταποκριθεί αποτελεσματικώς στις απαιτήσεις της «κεντροαριστεράς», και αντιθέτως θα συγκλίνουν το «κεντροαριστερό ρεύμα» και η «παραδοσιακή ριζοσπαστική αριστερά» στο ΣΥΡΙΖΑ, και όσο το «κοινωνικό κέντρο» που «εγκαταβιεί» στη Νέα Δημοκρατία δεν έχει τον κυρίαρχο ρόλο και λόγο, τότε η παραδοχή (και ενδεχομένως το κύρος) της πρώτης εκδοχής θα βαραίνει στο εκλογικό σώμα υπέρ του ΣΥΡΙΖΑ, γιατί οι αναποφάσιστοι και ο χώρος του «δημοκρατικού κέντρου» θα έχουν τον τελικό λόγο!..
--------------------------------------------
* Ο Πέτρος Μηλιαράκης δικηγορεί στα Ανώτατα Ακυρωτικά Δικαστήρια της Ελλάδας και στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια του Στρασβούργου και του Λουξεμβούργου (ECHR και GC- EU).

Δεν υπάρχουν ακόμη σχόλια.

Υποβολή απάντησης

Παρακαλώ εισάγετε το σχόλιο σας εδώ.
Παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ.
Παρακαλώ εισάγετε το email σας εδώ.