ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟΙ

72ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΒΕΡΟΛΙΝΟΥ: Φασμπίντερ και πικρό ψωμί

Δεν ήταν και το καλύτερο παιδί, μεταξύ μας, ο Ράινερ-Βέρνερ. Άλλο, όμως, είναι αυτό που δεν του συγχωρούσαν ποτέ οι συμπατριώτες του κι εξακολουθούν να τον αντιμετωπίζουν ως μουσειακό είδος. Η κοινωνική και πολιτική του κριτική υπήρξε τόσο σκληρή που υποχρέωνε την μεταπολεμική Γερμανία να κοιτάζει τον (σκοτεινό) εαυτό της στον καθρέφτη, γεγονός οδυνηρό εκ προοιμίου. Πληθωρικός κι απαιτητικός ταυτόχρονα, κυνικός κι ευάλωτος, μεταπηδώντας από το ιδιωτικό στο καλλιτεχνικό "σκάνδαλο" ως διαρκής πρόκληση, έγινε το επίκεντρο ενός σύγχρονου μύθου, γεμάτου σεξ, ακρότητες, εραστές και θαυμάστριες, δημιουργική λάμψη και υπαρξιακό κενό, Την απατηλή δόξα της διασημότητας και το σχήμα του μελοδράματος τα δανείστηκε από το μεγάλο του πρότυπο, τον Ντάγκλας Σερκ. Πριν σαράντα χρόνια ακριβώς πέθανε νέος (μόλις στα 37) πριν δει την ένωση του Βερολίνου. Μισόν αιώνα όμως πριν από την πανδημία, πρόλαβε να αναστατώσει την Μπερλινάλε του 1972 με τα "Πικρά δάκρυα της Πέτρα φον Καντ".

Τώρα, με την επεισοδιακή ομολογουμένως έναρξη της φετινής διοργάνωσης, επανέρχεται ως φάντασμα και πηγή έμπνευσης. Για τον Φρανσουά Οζόν, ο Φαμπίντερ είναι ο δικός του Ντάγκλας Σερκ. Και με μιαν απλή κίνηση, ο αυτονόητος φόρος τιμής μετατρέπεται σε επίκαιρο σχόλιο για το παιχνίδι του έρωτα και της υποταγής, για το κυνήγι της επιτυχίας και την απόδραση της ευτυχίας, ανάμεσα στο πάθος στην εξουσία και στο δέος.
Πρεμιέρα, λοιπόν, κομμένη και ραμμένη θαρρείς για την περίσταση. Ο Γάλλος σκηνοθέτης συνθέτει τον "Πέτερ φον Καντ" με σεβασμό, ρεαλισμό κι ανάλαφρη ειρωνεία. Στην "πειραγμένη" διασκευή του πρωτότυπου, όχι μόνον αλλάζει το φύλο των ηρώων άλλ’ ο πρωταγωνιστής (Ντενίς Μενοσέ) εδώ είναι σκηνοθέτης κι επιπλέον τα πάντα παραπέμπουν στον ίδιο τον Φασμπίντερ. Όσο για την σχέση του με τον μελαχρινό νεαρό από το πουθενά, δεν γίνεται σαφές ποιός σαγηνεύει ποιόν. Χάρη στην ευφάνταστη, πάντως, αντιστροφή, εκείνο το κλειστοφοβικό, θεατρικό, λεσβιακό τρίγωνο (η Πέτρα, η Κάριν-Χάνα Συγκούλα και η σιωπηλή μάρτυς Σιντόνια, γραμματέας της πρώτης) που έδινε αφορμή στους εχθρούς του Φασμπίντερ να του προσάπτουν "μισογυνισμό", παραχωρεί τη θέση του σ’ ένα ζευγάρι ομοφυλόφιλων, με γυναικείες παρουσίες δευτερεύουσες. Η Χάνα Συγκούλα στον ρόλο της μητέρας του πρωταγωνιστή. Κι η Ιζαμπέλ Ατζανί, εξηντάρα πλέον, στο ρόλο της ενδιάμεσης, εξάρτημα της βιομηχανίας του θεάματος, λίγο Τζόαν Κόλινς, λίγο Τζόαν Κρώφορντ. Κάποιο συμπέρασμα; Τρία, για την ακρίβεια. Το πρώτο: οι καλλιτέχνες καταβροχθίζουν τις μούσες τους κι αντιστρόφως. Το δεύτερο: οι έξυπνες ιδέες, έξυπνα καίγονται. Τρίτο και τελευταίο: όλα μπορούν να αναδημιουργηθούν ρεαλιστικά, αλλάζοντας ή προσθαφαιρώντας ονόματα, περιστατικά, εποχές και συνθήκες, όμως κινδυνεύουν να καταρρεύσουν μόλις τα πικρά δάκρυα αποδειχθούν δάκρυα γλυκερίνης.

Εννοείται, τα βασικά συστατικά του πρωτότυπου επιστρατεύονται ως πιστές αναφορές, μα δεν λειτουργούν. Οι στίχοι του Όσκαρ Ουάιλντ ("κάθε άνδρας σκοτώνει αυτό που αγαπάει") που τραγουδούσε η Ζαν Μορώ στο τελευταίο έργο του Φασμπίντερ "Querelle", οι ατάκες του μακαρίτη σχετικά με τον έρωτα ("το σεξ είναι πεδίο εξουσίας") κι άλλα σχόλια αναγνωρίζονται περισσότερο ως προαναγγελία του κινήματος "Μe Too".
Όσο για την πολυαναμενόμενη Ατζανί, άφησε το κόκκινο χαλί στα κρύα του λουτρού, κυριολεκτικά, εξαιτίας των περιοριστικών μέτρων. Τουλάχιστον γλίτωσε το απίστευτο φιάσκο της επίσημης προβολής στο BERLINALE PALAST, με την ταινία να διακόπτεται για δύο φορές ώσπου να εντοπιστεί το ακριβές σημείο της πρώτης διακοπής. Γέλια, διαμαρτυρίες, αποχωρήσεις θεατών. Κι οι διευθυντές του φεστιβάλ να ζητούν συγγνώμη, καλώντας τον κόσμο του σινεμά στον αγώνα εναντίον της πανδημίας. Μήπως όλα αποφασίστηκαν την τελευταία στιγμή; Προφανώς, Με την ακύρωση ψηφιακών προβολών για τον Τύπο, με την Αγορά κλειστή, με πληρότητα μειωμένη στο 50% των αιθουσών και την δυσαρέσκεια γενικευμένη, το θαύμα της Μόστρα, τον περασμένο Σεπτέμβριο, φαντάζει ανεπανάληπτο. Κρίμα. Μπαίνω στον πειρασμό ν’ αναρωτηθώ τι θα σχολίαζε ο φίλος Τζίμης Πανούσης σχετικά με την Πέτρα που έγινε Πέτρος. Έτσι κι αλλιώς, άλλοι πειρασμοί απασχολούσαν τον Ράινερ-Βέρνερ.

Δεν υπάρχουν ακόμη σχόλια.

Υποβολή απάντησης

Παρακαλώ εισάγετε το σχόλιο σας εδώ.
Παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ.
Παρακαλώ εισάγετε το email σας εδώ.