Κάθε μέρα που περνά, ο δημόσιος διάλογος προσιδιάζει ολοένα και περισσότερο στον τρόπο που διεξαγόταν κατά την διάρκεια των «πέτρινων χρόνων» του Μνημονίου: οι υπουργοί ψάχνουν «δημοσιονομικό χώρο». Φορείς, αντιπολίτευση και κοινωνικοί εταίροι υπογραμμίζουν καθημερινά πόσα λουκέτα έρχονται, πόσοι πολίτες και νοικοκυριά ωθούνται με τρόπο βίαιο και απρόβλεπτο στο περιθώριο. Οι «φειδωλοί του Βορρά» στέλνουν ήδη μηνύματα δημοσιονομικής πειθαρχίας, το καθημερινό οικονομικό ρεπορτάζ στοιχειώνεται από τα επιτόκια των ελληνικών ομολόγων που ανεβαίνουν, από τα περίφημα «spreads» μεταξύ των ελληνικών και των γερμανικών ομολόγων, ενώ ακόμη και η χθεσινή πρωτοβουλία της Κριστίν Λαγκάρντ να δρομολογήσει έκτακτη συνεδρίαση της ΕΚΤ για την εκρηκτική άνοδο των ομολόγων στις υπερχρεωμένες χώρες της Ευρωζώνης, δείχνει ότι όσα ζούμε και κουβεντιάζουμε καθημερινά δεν είναι μία ιδιαιτερότητα του δημοσίου διαλόγου. Είναι, αντιθέτως, ο διάχυτος φόβος που διατρέχει πολλούς σε Βερολίνο, Φρανκφούρτη, Βρυξέλλες, Παρίσι, Ρώμη αλλά και Αθήνα, ότι η Ευρωζώνη οδηγείται προς μία νέα κρίση χρέους. Δεν είναι, άλλωστε, τυχαία τα «καμπανάκια» που χτύπησε η επικεφαλής της ΕΚΤ προς τις υπερχρεωμένες χώρες ήδη από την περασμένη εβδομάδα, ούτε το γεγονός ότι έχει ήδη ξεκινήσει –σε θεωρητικό και γενικόλογο προσώρας επίπεδο- η συζήτηση για κάποιον «μηχανισμό στήριξης», σε περίπτωση που χρειαστεί.
Βεβαίως, είναι σημαντικό να ξεκαθαρίσουμε ότι προφανώς δεν βρισκόμαστε στο 2009 και το 2010. Παρότι το χρέος μας είναι σημαντικά μεγαλύτερο από τότε και οι αντοχές της κοινωνίας εξαντλημένες έπειτα από μία δεκαετία μνημονίων και δύομισι χρόνια πανδημίας και καραντίνας, τα πράγματα για τη χώρα είναι διαφορετικά. Ακόμη και τώρα, που οι καθημερινές διακυμάνσεις στα επιτόκια των ελληνικών ομολόγων μας έχουν θέσει, de facto, εκτός αγορών, το προφίλ της χώρας μας είναι απολύτως διαφορετικό: το χρέος είναι ρυθμισμένο για πολλά ακόμη χρόνια χάρη στον τρόπο που διαπραγματεύθηκε την έξοδο από το Μνημόνιο η προηγούμενη κυβέρνηση (όταν άλλοι, κεντρικών τραπεζιτών συμπεριλαμβανομένων, ήθελαν «πιστοληπτική προληπτική γραμμή»...), η χώρα έχει «μαξιλάρι ασφαλείας», ενώ έχει τη δική του σημασία πως η Ελλάδα δεν έχει πλέον το δημόσιο προφίλ που είχε στα τέλη του 2009, όταν πλήρωνε τις «καραμανλικές» απογραφές και τα «greek statistics», το αλόγιστο πάρτι ελλειμμάτων και χρέους και την αμέριμνη πορεία προς τον δημοσιονομικό εκτροχιασμό. Συν τοις άλλοις, όταν σχεδόν όλοι στην Ευρώπη έχουν παραδεχθεί πια την αποτυχία των συνταγών που εφαρμόστηκαν στην Ελλάδα αλλά και τις θυσίες που έκαναν οι Έλληνες, προφανώς μία επανάληψη του 2009 και του 2010 δεν φαντάζει πιθανή.
Όμως, τα καλά νέα τελειώνουν εδώ. Κι αυτό διότι η κατάσταση δεν μοιάζει μεν με το 2009, όμως εύκολα μπορεί να εξελιχθεί σε εξίσου δυσάρεστη. Η κυβέρνηση ξόδεψε αλόγιστα εν μέσω πανδημίας δεκάδες δισεκατομμύρια με «οριζόντιο» τρόπο, έστω κι αν τότε κατηγορείτο ότι αφήνει πολλούς εκτός της περιμέτρου των μέτρων στήριξης. Οι καταθέσεις αυξήθηκαν, πολλά χρήματα επί της ουσίας έπεσαν από το «ελικόπτερο» και πήγαν στράφι, ενώ τώρα αυτά τα χρήματα δεν γυρίζουν πίσω. Κάπως έτσι, από τις «γαλαντομίες» επί πανδημίας και εξαιτίας των φορολογικών ελαφρύνσεων που έχει κάνει η κυβέρνηση στους έχοντες και κατέχοντες, φτάσαμε τώρα να εξετάζουμε αν υπάρχει δημοσιονομικός χώρος για να γίνουν τα αυτονόητα. Και, ενώ όλα δείχνουν ότι τα δημόσια οικονομικά είναι «στενά», παρά την υπεραπόδοση των εσόδων λόγω της ανεξέλεγκτης ακρίβειας, όταν οι δημοσκοπήσεις και η επικαιρότητα πιέζει το Μαξίμου, τότε –ως εκ θαύματος- δημοσιονομικός χώρος βρίσκεται. Περιμένουμε τον άλλο μήνα πώς ακριβώς η κυβέρνηση θα μας «απαλλάξει» (αν γίνει, βεβαίως...) από την περίφημη ρήτρα αναπροσαρμογής στους λογαριασμούς ρεύματος, ενώ την ερχόμενη εβδομάδα θα ανακοινωθεί και νέο κύμα μέτρων στήριξης για την ακρίβεια στα καύσιμα.
Όλα τούτα, την ώρα που ακόμη και τώρα η κυβέρνηση εμφανίζεται σχετικά φειδωλή ώστε να έχει «πυρομαχικά». «Πυρομαχικά» που πολλοί εκτιμούν ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης κρατάει για να έχει να τα «ρίξει» στην αρένα της προεκλογικής αντιπαράθεσης, αν αποφασίσει να στήσει πρόωρες κάλπες το φθινόπωρο. Ωστόσο, όπως προαναφέρθηκε, τα δημόσια οικονομικά είναι ήδη στενά και βαίνουν διαρκώς στενότερα. Άρα, ο πρωθυπουργός τους επόμενους μήνες και ενόψει των αποφάσεων του φθινοπώρου, θα έρθει αντιμέτωπος με μία ισορροπία που δεν αφορά μόνο τον ίδιο ή τις πολιτικές εξελίξεις, αλλά τις ζωές όλων μας –αν δεν τηρηθεί: κατά πόσον, δηλαδή, θα καταφέρει να βρει πόρους δίνοντας χρήματα που εν πολλοίς δεν υπάρχουν ώστε να πετύχει όσο το δυνατόν καλύτερη εκλογική επίδοση, χωρίς ωστόσο την ίδια ώρα να τινάξει την μπάνκα στον αέρα μαζί με τα δημόσια οικονομικά. Με άλλα λόγια, τις επόμενες εβδομάδες θα κριθεί αν ο Μητσοτάκης θα γίνει Καραμανλής και αν το φθινόπωρο του 2022 θα μοιάζει με το φθινόπωρο του 2009. Πάντως, όλοι θυμόμαστε τί ακριβώς έγινε και τί υπέστημεν μετά το φθινόπωρο του 2009...

*Αναδημοσίευση από την εφημερίδα «ΚΟΝΤΡΑ»