Ο συλλογικός τόμος «Μελέτες στο έργο του Δημήτρη Μπάτση "Η βαρειά βιομηχανία στην Ελλάδα"», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Τζιόλα, παρουσιάστηκε το απόγευμα της 30ης Νοεμβρίου στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Μιλώντας για τον Δημήτρη Μπάτση, που εκτελέστηκε το 1952 μαζί με τον Νίκο Μπελογιάννη, η Ολυμπία Σελέκου, διευθύντρια ιστορικών ερευνών στο Εθνικό Κέντρο Ερευνών και γενική γραμματέας του Ινστιτούτου Κοινωνικών Ερευνών «Δημήτρης Μπάτσης» (η ίδια συντόνισε και τη συζήτηση), αναφέρθηκε στις σπουδές του (νομικά και οικονομικά), αλλά και στην ένταξή του στο ΕΑΜ και στη συμμετοχή του σε ομάδες επιστημόνων οι οποίοι μελετούσαν την ελληνική κοινωνία ενόψει της μεταπολεμικής ανάπλασης, όπως την οραματιζόταν η Αριστερά. Το έργο του Μπάτση «Η βαρειά βιομηχανία στην Ελλάδα» κυκλοφόρησε το 1947, την ώρα που κορυφωνόταν η εμφύλια σύγκρουση, και περιλάμβανε ένα πρόγραμμα οικονομικής ανάπλασης της Ελλάδας για το άμεσο μέλλον.

Παίρνοντας τη σκυτάλη, η Ισμήνη Κριάρη, πρύτανης του Παντείου, έκανε λόγο για το περιοδικό «Ανταίος», που κυκλοφόρησε από το 1945 μέχρι το 1951 με διευθυντή τον καθηγητή φιλοσοφίας Χαράλαμπο Θεοδωρίδη και αρχισυντάκτη τον Μπάτση. Το χαρακτηριστικό του περιοδικού δεν ήταν μόνο ο πολιτικός προβληματισμός, αλλά και το γεγονός ότι συγκέντρωνε στις τάξεις του ανθρώπους που ήταν στρατευμένοι στο όραμα της αναγέννησης της χώρας. Η ύλη του περιλάμβανε μελέτες για τα τεχνικά έργα, για την οικονομία και τον πολιτισμό, ενώ το πνεύμα των αρθρογράφων έδειχνε, παρά την καταστροφή που είχε προκαλέσει ο πόλεμος, ιδιαίτερα θετικό. Οι συνεργάτες του «Ανταίου» ενδιαφέρονταν για την αναπτυξιακή δυναμική της Ελλάδας, για το εξαγωγικό της πρόσημο, για την τσακισμένη καπνοπαραγωγή, όπως και για τα έργα στη λίμνη Κωπαΐδα. Υπήρχε επίσης εκτεταμένη ειδησεογραφία για τη διεθνή πολιτική σκηνή. Αυτά μέχρι την εποχή που το περιοδικό στράφηκε στην υπεράσπιση της βιολογικής θεωρίας του Λυσένκο και των σοβιετικών επιστημών.

Τα μεγάλα προβλήματα που έθιγε ο Μπάτσης για την Ελλάδα της εποχής του ήταν η πολιτική κυριαρχία της οικονομικής ολιγαρχίας και ο μαρασμός της οικονομίας εξαιτίας της εξάρτησής της από το ξένο κεφάλαιο, σημείωσε από την πλευρά του ο Δημήτρης Καλτσώνης, αναπληρωτής καθηγητής του Παντείου. Ο Μπάτσης ήθελε να καταργηθεί η οικονομική εκμετάλλευση της ελληνικής οικονομίας από τους ξένους κεφαλαιούχους και τόνιζε την ανάγκη για τη δημιουργία ενός νέου δημοκρατικού πολιτεύματος, μιας λαϊκής δημοκρατίας η ο οποία θα θεμελίωνε την εξουσία της στη βούληση του λαού. Όλα αυτά μας θυμίζουν βεβαίως τη σημερινή πραγματικότητα, όπως και τη σχέση ανάμεσα στη δημοκρατία και την ανάγκη για δομικές κοινωνικές μεταβολές. Η σκέψη του Μπάτση μπορεί στις ημέρες μας να ανοίξει δρόμους προς μια τέτοια κατεύθυνση με μια ριζική συνταγματική αλλαγή.

Η «Βαρειά βιομηχανία στην Ελλάδα» είναι έργο βαθιάς πνοής, παρατήρησε ο Θεόδωρος Μαριόλης, επιμελητής του τόμου, καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και πρόεδρος του Ινστιτούτου Κοινωνικών Ερευνών «Δημήτρης Μπάτσης». Πρόκειται για έργο που δεν βασίζεται σε ένα περίγραμμα γενικών ιδεών, αλλά μελετά συγκεκριμένα χαρακτηριστικά της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας, προχωρώντας σε «συγκεκριμένη ανάλυση της συγκεκριμένης κατάστασης». Ο Μπάτσης βασίζεται στην αρθρογραφία του Νίκου Κιτσίκη, καθηγητή του ΕΜΠ, στις πολιτικές θέσεις του Νίκου Ζαχαριάδη, γενικού γραμματέα του ΚΚΕ και στον κεντρικό οικονομικό σχεδιασμό της Σοβιετικής Ένωσης. Ο πρωτοποριακός χαρακτήρας της έρευνάς του προκύπτει από τη δημιουργική αφομοίωση της μαρξιστικής θεωρίας ενώ το αντιθετικό ζεύγος χώρες-πιστωτές και χώρες-οφειλέτες που χρησιμοποιεί δείχνει την επικαιρότητα του στοχασμού του. Ο Μπάτσης πίστευε πως η οικονομική ανάπτυξη μπορεί να έρθει μόνο με ένα πρόγραμμα βασισμένο στο λαϊκό κράτος.

Ο τόμος με τις μελέτες για τον Δημήτρη Μπάτση φιλοξενεί τριάντα δοκίμια γραμμένα από δέκα οκτώ συγγραφείς.