Αν πιστέψουμε τα λεγόμενα των ανθρώπων του Μαξίμου η συμφωνία με τους δανειστές είναι θέμα ολίγων ημερών. Αντίθετα στις Βρυξέλες δεν είναι τόσον σίγουροι γι' αυτό καθώς ναι μεν εχει σημειωθεί πρόοδος στις διαπραγματεύσεις όμως υπάρχουν διαφορές που δεν έχουν ακόμη επιλυθεί και ταυτόχρονα βλέπουν πως οι αντιστάσεις στα δύο κόμματα που στηρίζουν την κυβέρνηση, και πρωτίστως στον ΣΥΡΙΖΑ, είναι ισχυρές. Κορυφαίος θεσμικός παράγοντας της Ευρώπης, αποτιμώντας τις διαπραγματεύσεις,  έλεγε προσφάτως σε Έλληνα πολιτικό ότι "και προχωράμε και παίζουμε" διευκρινίζοντας ότι το "παίζουμε" έχει την έννοια του μας "εμπαίζουν". Και να σκεφθούμε πως ο περί ου ο λόγος Ευρωπαίος θεσμικός παράγων δεν κατατάσσεται στα "νεοφιλελεύθερα γεράκια", διάκειται φιλικά προς την Ελλάδα, θέλει να παραμείνει η χώρα στο ευρώ και επιθυμεί λύση, η οποία πέραν των αναπόφευκτων περιοριστικών πολιτικών θα στηρίζεται και θα προωθεί την ανάπτυξη. Μπορεί λοιπόν ο πρωθυπουργός και οι στενοί συνεργάτες του να διαβεβαιώνουν πως τα προβλήματα θα ξεπεραστούν όμως οι καθημερινές δηλώσεις υπουργών, βουλευτών και κομματικών στελεχών ότι προτιμούν τη ρήξη από τον συμβιβασμό μάλλον συνηγορούν περί του αντιθέτου και στέλνουν λάθος μηνύματα στο εξωτερικό.

Τα πάντα πλέον εξαρτώνται από τη δυνατότητα του Αλέξη Τσίπρα να επιβάλλει τη γραμμή του συμβιβασμού στην κοινοβουλευτική ομάδα και το κόμμα του. Το πιθανότερο είναι ότι θα έχει απώλειες όμως εκτίμησή του είναι πως αυτή θα περάσει. Ενώ φέρεται πως έχει λάβει και διαβεβαιώσεις πως στην απίθανη περίπτωση που η συμφωνία που θα έλθει προς έγκριση στη Βουλή δεν συγκεντρώνει την απαραίτητη πλειοψηφία θα προστρέξουν να την ψηφίσουν βουλευτές και από άλλα κόμματα, κυρίως από το Ποτάμι και ενδεχομένως ορισμένοι από τη Νέα Δημοκρατία. Το σίγουρο είναι πως ο πρωθυπουργός και προκειμένου να θέσει τους βουλευτές της πλειοψηφίας προ των ευθυνών τους έχει αποφασίσει να μετατρέψει την ψήφιση της συμφωνίας σε ψήφο εμπιστοσύνης της κυβέρνησης. Η τακτική αυτή σίγουρα είναι ορθή αφού θα είναι δύσκολο στους βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ να αναλάβουν το πολιτικό και ιστορικό κόστος να ανατρέψουν την κυβέρνηση τους. Βεβαίως αυτό προϋποθέτει πως η συμφωνία -η οποία ούτως ή άλλως θα είναι επώδυνη και αρκετές από τις λεγόμενες κόκκινες γραμμές θα έχουν γίνει ροζ-  δεν θα συνιστά πλήρη υποταγή στις απαιτήσεις των δανειστών και δεν μπορεί να είναι χειρότερη από το λεγόμενο μέϊλ Χαρδούβελη.

Οι λόγοι που οδηγούν τον Αλέξη Τσίπρα να εγκαταλείψει την υψηλή, και εν πολλοίς ανεδαφική, προεκλογική του ρητορική και να προτιμήσει τον συμβιβασμό από τη ρήξη είναι πολλοί. Ας τους δούμε έναν έναν.

1) Η σκληρή πραγματικότητα που δεν ειναι άλλη από τα άδεια κρατικά ταμεία. Πλέον έχει ξυστεί ο πάτος του βαρελιού. Τον Απρίλιο χρειάστηκε να γίνουν πολλοί έως και ανορθόδοξοι χειρισμοί, ακόμη και κάποιοι που δεν εχουν δει το φως της δημοσιότητας, για να πληρωθούν μισθοί και συντάξεις και να είναι η χώρα εντάξει στις διεθνείς υποχρεώσεις της. Ενδεχομένως, αν και δεν είναι σίγουρο, η χώρα θα αντέξει και τον Μάϊο για να μην καταρρεύσει. Το επόμενο τρίμηνο όμως είναι φωτιά. Τον Ιούνιο θα πρέπει να εξοφληθούν υποχρεώσεις 2,6 δις, τον Ιούλιο 5,1 δις και τον Αύγουστο 3,7 δις. Σύνολο 11,4 δις. Αν σ' αυτά προσθέσουμε και περίπου 5,5 δις για μισθούς και συντάξεις φτάνουμε τα 17 δις. Δει δη χρημάτων λοιπόν ο πρώτος λόγος που ανάγκασε τον Τσίπρα να αποφασίσει ότι το καράβι, και με αυτόν στο τιμόνι, θα πρέπει να αναζητήσει μνημονιακό λιμάνι.

2) Ο δεύτερος λόγος είναι ότι ο Πρωθυπουργός κατάλαβε πως οι εταίροι-δανειστές δεν αστειεύονται. Είναι αποφασισμένοι να μην υποχωρήσουν και αν χρειαστεί να τραβήξουν το σκοινί που θα πνίξει την κυβέρνηση και τη χώρα. Ενώ στην αρχή, όταν πρωτοεξελέγη ο Τσίπρας, ήταν διατεθειμένοι να έλθουν σε κάποιον έντιμο συμβιβασμό, σήμερα είναι ανελαστικοί και επιμένουν να εφαρμοστούν τα συμφωνηθέντα με την προηγούμενη κυβέρνηση και τα συμφωνηθέντα της 20ης Φεβρουαρίου, όπως αυτή ερμηνεύουν τη "δημιουργική ασάφεια" του Γιάννη Βαρουφάκη. Δεν είναι τυχαίο ότι το μήνυμα που μεταφέρθηκε, μέσω αμερικανικού διαύλου, στον πρωθυπουργό είναι ότι καχυποψία των δανειστών έναντι της κυβερνήσεώς του είναι μεγαλύτερη ακόμη και από αυτή που εμφανίζεται σε δηλώσεις και "εξομολογήσεις" τους στα διεθνή μέσα ενημέρωσης. Η χαρακτηριστική φράση είναι: "Στην προηγούμενη κυβέρνηση η εμπιστοσύνη είχε τρωθεί, τώρα έχει χαθεί".

3) Χρειάστηκε να περάσουν περίπου τρεις μήνες και αλεπάλληλες επαφές και συζητήσεις με κοινοτικούς παράγοντες, υψηλόβαθμους και χαμηλόβαθμους, για να καταλάβουν ο Τσίπρας και οι συνεργάτες του τη γλώσσα των εταίρων και δανειστών καθώς και τους κανόνες που διέπουν τις σχέσεις. Αυτό αρχικά τον οδήγησε να βάλει, με εύσχημο τρόπο, τον Βαρουφάκη στην άκρη, να αλλάξει τη διαπραγματευτική ομαδα και να σηκώσει ο ίδιος και οι πολύ στενοί του συνεργάτες το βάρος της διαπραγμάτευσης. Στην ηγεσία της κυβέρνησης συνειδητοποίησαν πως σε μια χώρα, που είναι μέλος ενός ευρύτερου συνόλου, όπως η Ε.Ε. και η ευρωζώνη, δεν αρκεί η λαϊκή εντολή για να κυβερνήσουν και να εφαρμόσουν το πρόγραμμα τους. Χρειάζεται συμμόρφωση σε κοινά αποδεκτούς και θεσμισμένους  κανόνες και οι συμμαχίες συγκροτούνται όχι με διακηρύξεις και επιθυμίες αλλά επί τη βάσει συμφερόντων. Η Ευρώπη δεν είναι αυτό που νομίζει, ερμηνεύει ή θέλει κάποιος, αλλά αυτό που αποτυπώνει θεσμικά και εγγράφως τον εκάστοτε κυρίαρχο συσχετισμό δύναμης και συμφερόντων των κρατών μελών της και ιδίως των ισχυρών.

4) Συναφής με τον προηγούμενο λόγο είναι και το γεγονός ότι στις 110 μέρες διακυβέρνησης ο Τσίπρας ήλθε σε επαφή, συνομίλησε και διαπραγματεύθηκε με την Μέρκελ, τον Ολάντ, τον Γιούνκερ, τον Ντράγκι, τη Λαγκάρντ, τον Πούτιν και σειρά άλλων ηγετών και αξιωματούχων που διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην παγκόσμια σκακιέρα. Μέσω αυτών είδε τη μεγάλη εικόνα. Κατά κάποιο τρόπο άνοιξε, όπως λέμε, το μυαλό του. Είναι άλλο πράγμα να συζητάς με τον Φλαμπουράρη, τον Βούτση, τον Λαφαζάνη, τον Νταβανέλο και τον Ρινάλντι και άλλο με τους πρωταγωνιστές της διεθνούς πολιτικής. Είναι διαφορετικό να ασχολείσαι με το τι θα συμβει στην κομματική οργάνωση των Πετραλώνων αν δεν τηρηθεί το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης και εντελώς άλλο για το τι θα γίνει στη χώρα, στην ευρωζώνη και το διεθνές οικονομικό σύστημα αν υπάρξει πιστωτικό γεγονός. Είναι άλλο να διαπραγματεύεσαι την ψήφο της Γαϊτάνη και του Μιχελογιαννάκη για ένα νομοσχέδιο και άλλο να προσπαθείς να εξασφαλίσεις βοήθεια 50 δις για τη χώρα σου. Η αλλαγή επιπέδου επαφών και ποιότητας συνομιλητών του πρωθυπουργού είναι ένα πολύ ισχυρό, πέραν από ανθρώπινο και πολιτικό, κίνητρο για να κάνει τη στροφή ο Τσίπρας.

5) Οι εναλλακτικές χρηματοδότησης που του προσέφεραν οι της αριστερής πτέρυγας και οι οπαδοί της ρήξης απεδείχθησαν "φούμαρα". Χρήματα από τη Ρωσία και την Κίνα δεν υπάρχουν. Οι προκαταβολές από τους αγωγούς του Λαφαζάνη και για τα πετρέλαια του Αιγαίου που έλεγε ο Καμμένος απεδείχθησαν κουβέντες του αέρα. Ακόμη και αυτά που λέγονται για τους BRICS το ίδιο θα αποδειχθούν. Η Ελλάδα είναι μέλος, ιδρυτικό μάλιστα, του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας και λαμβάνει βοήθεια. Και τη στιγμή που χρειάζεται χρήματα κάποιοι σκέφτηκαν πως θα ήταν καλό να συμμετάσχουν σε μια αντι-IMF και αντι-WB, και μάλιστα υπό ίδρυση, τράπεζα! Είναι λοιπόν πολύ εύκολο στον Τσίπρα να πει στον Λαφαζάνη και τους ομοδόξους του "αυτά που μου προτείνατε ως εναλλακτικές απέτυχαν" και να συμπληρώσει "ας πάρουμε λοιπόν τα χρήματα από τους μόνους που μας τα δίνουν, τους Θεσμούς, για να μην σκάσει η χώρα στα χέρια μας και μετά βλέπουμε". Σίγουρα το επιχείρημα είναι πολύ ισχυρό και δύσκολα μπορεί να υπάρξει αντίλογος.

6) Ο πρωθυπουργός αντιλαμβάνεται επίσης ότι ο σημαντικός γεωπολιτικός ρόλος μιας χώρας, όπως η Ελλάδα στο κολασμένο τρίγωνο Ουκρανία -  Μέση Ανατολή - Βόρεια Αφρική, δεν είναι αρκετός για να σου συγχωρούνται άλλα αμαρτήματα. Οι ΗΠΑ σε καμμία περίπτωση δεν θα διακινδύνευαν τη σχέση τους με τη Γερμανία για χάρη της Ελλάδος όταν μάλιστα αυτή, εκτός από τα προβλήματα που έχει με την ευρωζώνη, δείχνει ανυπακοή και σε δύο θέματα που είναι πολύ υψηλά στην πολιτική του Στέϊτ Ντιπάρτμεντ: την Ενέργεια και την Τρομοκρατία.

7) Ενας πολύ σημαντικός λόγος που οδηγεί τον Τσίπρα να μεταβάλει γνώμη για τις διαπραγματεύσεις είναι και το γεγονός ότι μετά από την αρχική ευφορία οι τρεις μήνες της αβεβαιότητας που ακολούθησαν έχουν μεταβάλει και την κοινή γνώμη. Η αγορά είναι παγωμένη, ρευστότητα δεν υπάρχει, επιχειρήσεις ακόμη και μεγάλες καταρρέουν ή βρίσκονται στα όρια της κατάρρευσης, δουλειές δεν ανοίγουν, μισθωτοί και συνταξιούχοι φοβούνται μήπως βρεθούν επί ξύλου κρεμάμενοι, σε λίγο θα βρέξουν φόροι σαν το χαλάζι. Πλέον σχηματίζεται ένα πλειοψηφικό ρεύμα υπέρ του να κλείσει, ακόμη και με μνημονιακά μέτρα, η συμφωνία. Ο κόσμος έχει κουραστεί και ανυπομονεί να τελειώνει η εκκρεμότητα με τη συμφωνία. Σίγουρα αν υπογραφεί μια συμφωνία που δεν θα είναι συμβατή με τις προεκλογικές υποσχέσεις και τις προγραμματικές δηλώσεις θα υπάρξει λαϊκή δυσθυμία, αυτή όμως ο πρωθυπουργός μπορεί να ευελπιστεί ότι θα την εξισορροπήσει με το "θέαμα" που θα προσφέρει το κυνήγι της διαφθοράς και της διαπλοκής.

8) Εάν δεν υπογραφεί συμφωνία και η χώρα χρεωκοπήσει άτακτα και οδηγηθεί εκτός ευρώ ο Τσίπρας γνωρίζει πως οι ευθύνες που θα του καταλογιστούν, όχι μόνον από τον ιστορικό του μέλλοντος, θα είναι μεγάλες. Αυτό ούτε το θέλει ούτε το αντέχει. Και προσωπικά και για το κόμμα του, που στην απευκταίο αυτή περίπτωση θα γυρνούσε σε μειοψηφικά ποσοστά και πολλά από τα πρωτοκλασάτα στελέχη του θα ταλαιπωρούνταν.

9) Γνωρίζει πως στο παρασκήνιο, και στο εξωτερικό και πρωτίστως στο εσωτερικό,  γίνονται ήδη συζητήσεις για το τι πρέπει να γίνει σε περίπτωση που αποτύχει ο ίδιος να υπογράψει συμφωνία. Εξετάζονται σενάρια συνεργασίας, ενώ ακούγονται και ονόματα με πρώτο και καλύτερο αυτό του Αβραμόπουλο για μεταβατική πρωθυπουργία ή ακόμη και για ένα είδος νέας "εθναρχίας" μετά από πιθανολογούμενη εθνική καταστροφή που θα φέρει, όπως και το 1974, το ίδιο όνομα: Κ. Καραμανλής. Ο Τσίπρας είναι ένας νέος και νεαρής ηλικίας πολιτικός και είναι λογικό να μην θέλει να καεί πριν ακόμη προλάβει να αφήσει το αποτύπωμά του στην πολιτική ιστορία.

10) Οι δύο προηγούμενοι λόγοι συνδέονται άρρηκτα με αυτό που έχει ονομαστεί "αριστερή παρένθεση". Ο Αλ. Τσίπρας γνωρίζει πως για να αποφευχθεί αυτή θα πρέπει να διατηρηθεί όσο το δυνατόν περισσότερο στην εξουσία. Και για να συμβεί αυτό θα πρέπει να κινηθεί περισσότερο πραγματιστικά και λιγότερο με ιδεολογικές αγκυλώσεις. Ο κόσμος θα αποτιμήσει θετικά ή αρνητικά τη διακυβέρνησή του στο τέλος της τετραετίας και πάντως σίγουρα αρνητικά αν χάσει τώρα τη διακυβέρνηση. Οι δον Κιχώτες είναι συμπαθή πρόσωπα μόνον στη λογοτεχνία. Δεν (πρέπει να) θέλει λοιπόν να είναι αυτός που θα χρεωθεί την αποτυχία διακυβέρνησης από την αριστερά. Αριστερή παρένθεση σημαίνει υπερίσχυση του αντιπάλου. Και ως είναι φυσικό το ανάθεμα θα πέσει στον ίδιον. Ο λαός είναι με τους ισχυρούς και όχι με τους συμπαθείς. Αν έμαθε κάτι από τις συζητήσεις του με την Άνγκελα Μέρκελ είναι ότι οι δυνατοί έχουν θέληση και οι αδύναμοι ελπίδα. Το αποτύπωμα του ο Τσίπρας θα το αφήσει αν κυβερνήσει και όχι αν πέσει.

11) Ένας ακόμη λόγος που άλλαξε τον Τσίπρα είναι και το γεγονός ότι παρά την ολιγόμηνη διακυβέρνηση από τον ΣΥΡΙΖΑ ήδη -ως είναι άλλωστε και φυσικό- αναπτύσσονται συμφέροντα και προνόμια γύρω από την άσκηση της διακυβέρνησης. Οι περισσότεροι υπουργοί, βουλευτές, κομματικά στελέχη αλλά και οπαδοί και των δύο κομμάτων (ΣΥΡΙΖΑ, ΑΝΕΛ) μεταξύ ιδεολογοπολιτικής καθαρότητας και ωφελημάτων που προκύπτουν από την κατοχή και νομή της εξουσίας προτιμούν τα ωφελήματα. Αυτό εξ ανάγκης δεν είναι κακό. Ο Τσίπρας θέλει να εμπεδώσει την κυριαρχία του κόμματος του στην πολιτική ζωή και το δημόσιο βίο και ο μόνος τρόπος να το επιτύχει είναι να αντιγράψει το παρελθόν των αντιπάλων του. Μπορεί να ακούγεται κυνικό, αλλά έτσι είναι. ΠΑΣΟΚ και ΝΔ κατάφεραν να παραμείνουν για τόσο μακρύ χρονικό διάστημα στην εξουσία επειδή δημιούργησαν ισχυρά ερείσματα στην αυτοδιοίκηση, το συνδικαλισμό, τα Πανεπιστήμια, τον επιχειρηματικό κόσμο και τα Μήντια και συναρθρώθηκαν με τα συμφέροντα αυτών που εξέφραζαν. Με τα συνθήματα μπορεί να κερδίσεις εκλογές για να κυβερνήσεις όμως χρειάζεται να "λερώσεις" και τα χέρια σου. Εξάλλου την ισπανική παροιμία "πρέπει να είσαι πολύ λέρα για να κυβερνάς γαλέρα" την ξέρει από την εποχή που διάβαζε Αστερίξ και είναι μία από τις συμβουλές που, εκ πείρας, νοιώθει την ανάγκη να δώσει και στον ηγέτη των Podemos Πάμπλο Ιγκλέσιας προκειμένου αυτός να κερδίσει τις ισπανικές εκλογές.

12) Ο "δωδεκάλογος" που άλλαξε τον Τσίπρα και τον έκαναν να εγκαταλείψει τις σκέψεις περί εκλογών ή δημοψηφίσματος και να προτιμήσει την υπογραφή της συμφωνίας και την επικύρωσή της από τη Βουλή είναι αφενός επειδή δεν ξέρει αν σε συνθήκες χρεωκοπίας και με την απειλή εξόδου από το ευρώ να επικρέμαται μπορεί να κερδίσει τις εκλογές και αφετέρου επειδή η διεξαγωγή δημοψηφίσματος, στις ίδιες συνθήκες, θα τον αναγκάσουν να είναι στο ίδιο μέτωπο με τη ΝΔ, το ΠΑΣΟΚ και το Ποτάμι κάτι που δεν επιθυμεί, άσε που άποψη χρόνου δεν προλαβαίνει να το κάνει και βέβαια επειδή ουσιαστικά το ερώτημα θα είναι "ευρώ ή δραχμη;" ένα αρνητικό αποτέλεσμα θα ήταν βούτυρο στο ψωμί του Σόϊμπλε. Θα προσπαθήσει λοιπόν να μεταφέρει το πρόβλημα στην εσωκομματική του αντιπολίτευση, αλλά και στα λεγόμενα μνημονιακά κόμματα, τα οποία θα δυσκολευτούν να μην ψηφίσουν μια συμφωνία όταν τρεις μήνες τώρα πιέζουν την κυβέρνηση για την επίτευξή της. Όμως εκτός από το παιχνίδι τακτικής ο Αλ. Τσίπρας φαίνεται πως είναι και πεπεισμένος, για τους λόγους που προαναφέραμε, ότι η συμφωνία είναι μονόδρομος για να παραμείνει ο ΣΥΡΙΖΑ στην κυβέρνηση. Η παραμονή στην κυβέρνηση του παρέχει το πλεονέκτημα του χρόνου. Αυτά που δεν μπορεί να κάνει σε έξι μήνες να τα κάνει σε βάθος τετραετίας. Η κυβέρνηση Σαμαρά δεν υπέγραψε το μέϊλ Χαρδούβελη επειδή υπήρχε το εμπόδιο της προεδρικής εκλογής που οδηγούσε σε κάλπες. Η κυβέρνηση του Τσίπρα δεν έχει στην τετραετία κάποιο θεσμικά αξεπέραστο γεγονός που δεν της επιτρέπει να ολοκληρώσει τη θητεία της. Το μόνο που μπορεί να την κλονίσει είναι κάποιο απρόοπτο γεγονός είτε στη Βουλή είτε στο λαό είτε στο διεθνές status της χώρας. Αυτό όμως είναι μια άλλη ιστορία.

Αν οι ως άνω δώδεκα λόγοι αιτιολογούν την αλλαγή στάσης του Τσίπρα σχετικά με τη συμφωνία και τον (καθ)οδηγούν στην υπογραφή της ακόμη κι αν ξεθωριάζουν τις κόκκινες γραμμές του, υπάρχει ένας τελευταίος λόγος που είναι και ο ισχυρότερος. Ο Τσίπρας για να μπορέσει να αφήσει το αποτύπωμα του στην πολιτική ιστορία πρέπει να αποφασίσει αν θέλει να είναι πρωθυπουργός ή αρχηγός του ΣΥΡΙΖΑ. Εάν ο ορίζοντας του είναι η Κουμουνδούρου και προτεραιότητά του τα συμβαίνοντα σ' αυτή, αργά ή γρήγορα θα αποτύχει. Εάν όμως αποφασίσει, τελεσίδικα, ότι θέλει να είναι πρωθυπουργός τότε θα μπορέσει να μακροημερεύσει και ως πρωταγωνιστικός πολιτικός παράγων της χώρας και ως αρχηγός του ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος στην περίπτωση αυτή και διαγενομένου του χρόνου και των εξελίξεων είναι φυσικό να μετασχηματιστεί σε ένα μαζικό κυβερνητικό κόμμα της αριστερής σοσιαλδημοκρατίας καταλαμβάνοντας το χώρο που για τέσσερις δεκαετίες εξέφραζε το ΠΑΣΟΚ. Με απλά λόγια συμφωνία θα υπογραφεί, θα ψηφιστεί και θα εφαρμοστεί αν ο Αλέξης Τσίπρας στο δίλλημα "πρωθυπουργός ή αρχηγός του ΣΥΡΙΖΑ;" απαντήσει "πρωθυπουργός". Διαφορετικά...