Έρχεται εκεί που δεν το περιμένεις. Όχι αθόρυβα, αλλά σιγά-σιγά. Μεγαλώνει την ημέρα και γιγαντώνεται τη νύχτα. Τρέφεται με τους φόβους σου  και  τη μοναξιά σου. Ξαφνικά νομίζεις ότι το σύμπαν συνωμοτεί  και όλα βάφονται μαύρα.

Από την αρχαιότητα ως τις μέρες μας η  μελαγχολία μοιάζει να είναι κομμάτι της ζωής αλλά  και της τέχνης. ``Ιερή νόσος`` ή νόσος των μοντέρνων καιρών,

η μελαγχολία έχει τη δική της σημειολογία και διατηρεί τη μυστηριακή πλευρά της που αντιστέκεται στην ανάλυση. Άλλωστε καμιά άλλη ψυχική νόσος δεν έχει απασχολήσει σε τέτοια έκταση τη δυτική σκέψη.

Ως ιπποκράτειος όρος η έννοια της μελαγχολίας προέρχεται από το ``μέλας`` και ``χολή``. Σύμφωνα με τη θεωρία αυτή , όταν η μέλανα χολή παράγεται σε μεγαλύτερη ποσότητα από το κανονικό κάνει τον άνθρωπο να βυθίζεται σε βαθιά κατάθλιψη και μπορεί να τον οδηγήσει στην τρέλα. Έτσι, έχουμε για πρώτη φορά μια ορθολογική εξήγηση για τη συμπεριφορά μας.

``Εάν η δυσθυμία και ο φόβος έχουν μεγάλη διάρκεια , μια τέτοια κατάσταση είναι μελαγχολική , αναφέρει ο Ιπποκράτης στους Αφορισμούς, το 400π.Χ.

Ο Αριστοτέλης ήταν ο πρώτος που μίλησε για τον μελαγχολικό άνθρωπο και τις επιπτώσεις της ``μέλανας χολής`` στις διανοητικές και καλλιτεχνικές ικανότητες του ατόμου. Το κείμενο  ``Μελαγχολία και ιδιοφυία``, που αποδίδεται στο μεγάλο φιλόσοφο ξεκινά με το εξής ερώτημα: Για ποιο λόγο όλοι όσοι έχουν αναδειχτεί εξαίρετοι στη φιλοσοφία ή στην πολιτική ή στην ποίηση ή στις τέχνες είναι εμφανώς μελαγχολικοί; ``

Ανάμεσα στους μελαγχολικούς συγκαταλέγονται θεοί και φιλόσοφοι: Ο Πλάτωνας, ο Σωκράτης, ο Εμπεδοκλής, ο Αίας, ο Ηρακλής .

Ο Αριστοτέλης,  εγκαταλείποντας τη ``θεωρία των χυμών``, μίλησε πρώτος για τη θεία δύναμη που μας βγάζει `εκτός εαυτού`` και μας σπρώχνει στην τρέλα, την  έξαψη, τη, λύπη , τη δημιουργία.

Το 1621 ο Ρόμπερτ Μπέρτον δημοσιεύει  την ``Ανατομία της μελαγχολίας``   μια συναρπαστική πραγματεία, την πρώτη  εμπεριστατωμένη μελέτη πάνω στο διαχρονικό θέμα της μελαγχολίας  όπου γίνονται περισσότερες από 13.000 αναφορές και μνημονεύονται πάνω από 1.500 συγγραφείς.

Ο  Μπέρτον θεωρεί τη μελαγχολία ως βασικό συστατικό του πολιτισμού και λιγότερο ως αρρώστια της ψυχής. Ωστόσο το ρομαντικό κίνημα του 19ου αιώνα αντιμετωπίζει το κείμενο  του Μπέρτον ως τη μεγάλη   βίβλο. Η  εμβληματική μορφή της μελαγχολίας αποτυπώνεται στους στίχους των ``καταραμένων ποιητών`` που δραπετεύουν από την καθημερινότητα και αναζητούν το μεγαλείο της ανωτερότητας.

Στις μέρες μας, στην εποχή της κρίσης ,η μελαγχολία εισβάλλει επιθετικά στη ζωή μας. Πόσο έτοιμους μας βρίσκει άραγε;.

Στο μελαγχολικό και δαιδαλώδες σύμπαν του σκηνοθέτη  Λαρς φον Τρίερ, οι δυο ηρωίδες κρύβονται κάτω από ένα τραπέζι για να γλυτώσουν από  την σύγκρουση με τον πλανήτη που ονομάζεται Μελαγχολία. Ο πλανήτης που φτιάχνει ο Τρίερ αυξομειώνεται στον ορίζοντα . Η απειλή του είναι υπαινικτική. Πρώτα βλέπουμε τη δεύτερη σελήνη και μετά την παράξενη βροχή.  Με  μουσική υπόκρουση το ρομαντικό  ``Τριστάνος και Ιζόλδη`` παρακολουθούμε μαζί με τις ηρωίδες την αναπόφευκτη καταστροφή. Όμως, ο μόνος βεβαιωμένος νεκρός είναι ο αυτόχειρας που δηλώνει ότι η μελαγχολία είναι περαστική. Εδώ η μελαγχολία εξελίσσεται σε σκληρή ηττοπάθεια. Βουβή απάθεια και παράδοση στο μοιραίο. Μια έλξη προς το δυσοίωνο μέλλον και το τέλος .

Στο επίκεντρο της ζωής η μελαγχολία , από την αρχαιότητα  ως τις μέρες μες κρύβει μέσα της ένα κομμάτι που δύσκολα μπορούμε να εξερευνήσουμε.

Για τον Δανό σκηνοθέτη  ο άνθρωπος  είναι μόνος του σε ένα πλανήτη αφιλόξενο που εδώ και δεκαετίες καταστρέφει. Καμιά ελπίδα για την ανθρώπινη ύπαρξη .  Όμως, εκεί που όλα τελειώνουν μια πινελιά αισιοδοξίας βάφει το σκοτεινό ουρανό. Το αναπόφευκτο τέλος  είναι για το σκηνοθέτη η αφετηρία της ενδοσκόπησης, της αυτοκριτικής, της συμφιλίωσης με τον εαυτό μας.

Υποφέροντας  χρόνια από κρίσεις κατάθλιψης , ο αντισυμβατικός σκηνοθέτης,

Λαρς φον Τρίερ, αντικαθιστά την  κατεστημένη ψυχιατρική θεραπεία και παραδίδεται στη φορτισμένη αγκαλιά της μυθοπλασίας και την αλήθεια της κάμερας. Ο εναλλακτικός τρόπος του θεραπεύειν τον ψυχικό πόνο είναι η τέχνη του κινηματογράφου. Ο Τρίερ καταφέρνει και μετουσιώνει τις  φοβίες και εμμονές στις  βουτηγμένες μελαγχολία εικόνες του . Παγώνει τους δαίμονες και συμφιλιώνεται με το συναίσθημα, την απώλεια, το θάνατο, τη μελαγχολία.

Στον αβέβαιο κόσμο  που ζούμε, μέσα  σε ένα περιβάλλον κατάρρευσης και κοινωνικών και προσωπικών αδιεξόδων , αντιλαμβανόμαστε τη μελαγχολία, ως κατάθλιψη, ως ψυχική νόσο. Ενάντια σε αυτή τη σκέψη , οι πρόγονοι μας στοχάστηκαν πάνω στη μελαγχολία και εξήγησαν συμπεριφορές.

Άλλωστε η αιρετική άποψη  του Αριστοτέλη για την μελαγχολία και τη δημιουργία   φωτίζει το δρόμο της  ψυχαναλυτικής σκέψης.

Η μελαγχολία μπορεί να γίνει ζωή. Και τέχνη.